Cevap :

PROMETE Tahlil

Kalbinde her dakika şu yüce hasretin yakıcı gagasını duy. Onlar niçin gökte, ben niçin çukurdayım; cihan bana neden gülsün de, ben yalnız ağlayayım diye daima düşün, göğe yükselmek ve gülmek ve gülmek ne tatlı şeydir.

Ey feyz ve nura susamış olan milletin istikbalinin meçhul elektrikçisi, şu hastalıklı vatan bir gün canlanırsa, fikir ülkelerinden biraz miskinlik giderici, bir parça ruhu, benliği, idraki ve vücudu besleyen meyvelerini, ne varsa yüklen, getir. Elin boş durmasın. Daima önünde mitolojinin gökten ateşin dehasını çalan kahramanını gör… Varsın senin adını, şanını bilecek bulunmasın.

Şiirdeki elektrikçi Promete’dir. II. Meşrutiyet devrinde yazılmış, didaktik bir şiirdir.

Şiirdeki hâkim fikirler:

1. Medeni olabilmek için Batının teknik ve medeniyetini almak gerekir.
2. Teknik sahada ilerleyebilmek için bu ilerlemeyi başarmış ülkeleri örnek almak gerekir.
3. Türkiye’nin kurtuluşu teknik ve medeniyettedir.
4. Vatan için şahsi menfaat gözetmeden çalışmak gerekir.

TEVFİK FİKRET - PROMETE İNCELEMESİ

Kabinde her dakîka şu ulvî tahassürün
Minkâr-ı âteşini duy, dâimâ düşün:
Onlar niçin semâda, niçin ben çukurdayım?
Gülsün neden cihan bana, ben yalnız ağlayım? ...
Yükselmek âsmâna ve gülmek ne tatlı şey!
 
Bir gün şu hastalıklı vatan canlanırsa... Ey
Müştâk-ı feyz ü nûr olan âtî milletin
Meçhul elektrikçisi, aktâr-ı fikretin
Yüklen, getir -ne varsa- biraz meskenet-fiken,
Bir parça rûhu, benliği, idrâki besleyen
Esmar-ı bünye-hîzini; boş durmasın elin.
Gör dâimâ önünde esâtîr-i evvelin
Gökten dehâ-yı nârı çalan kahramânını...
 
Varsın bulunmasın bilecek nâm-ü şanını.
 
Sözlük
Tahassür: Özlemek, hasret çekmek
Minkâr-ı ateşin: Ateşten gaga
Âsman: Sema
Müştâk-ı feyz u nur: Feyze ve nura susamış
Aktâr-ı fikret: Fikir ülkeleri
Meskenet-fiken: Miskinliği gideren
Esmar-ı bünye-hîyz: Bünyeyi besleyen meyveler
Esâtir-i evvel: Evvel zaman masalları
Dehâ-yı nâr: Ateşin dehası

---

---

Diğer Cevaplara Gözat

Cevap :

PROMETE SÖZ SANATLARI

Kalbinde her dakika şu ulvi tahassürün
minkar-ı âteşinini duy, dâima düşün:

Kalbinde her dakika şu yüce özleyişin ateşten gagasını duy, daima düşün…(Açık istiareler)

Onlar niçin semâda, niçin ben çukurdayım?
Gülsün neden cihan bana, ben yalnız ağlayım? ..

Onlar (Batı) , niçin göklerde, ben niçin çukurdayım? Kartalla Promete ilişkisini, Batı ile Osmanlı Türk toplumu ilişkisine benzeterek paralellik kuruyor. (Leff’ü Neşr sanatı) Benim sıkıntılı ve aciz halime herkes gülecek ve ben ağlamak zorunda mı kalacağım? Şair bu benzetme ve paralellikle Türk gençlerinin hayal gücü ve yaratıcılığını ateşlemeye çalışmaktadır.

Yükselmek âsümâna ve gülmek, ne tatlı şey! ..
Bir gün şu hastalıklı vatan canlanırsa... Ey

Göklere yükselmek (kalkınmak, zenginleşmek, uygarlaşmak) ve gülmek ne tatlı şey! Bir gün şu “hastalıklı vatan” canlanırsa (Osmanlının adı ‘Hasta Adam’ a çıkmıştı, açık istiare ve dolaylama) …

müştâk-ı feyz u nûr olan âti-i milletin
meçhul elektrikçisi, aktâr-ı fikretin

Ey ışığa ve bilgiye hasret kalmış milletimin gelecekteki, henüz adı bilinmeyen elektirikçisi,

yüklen getir - ne varsa - biraz meskenet - fiken,
bir parça rûhu, benliği, idrâki besleyen

O fikir ülkelerinin, uyuşukluğu kıracak, (spor, müzik, bilim, sanayi…) halkımızın ruhunu ve kavrayışını besleyecek bilgilerini yüklen getir.

esmâr-ı bünye-hıyzini; boş durmasın elin.
Gör dâimâ önünde esâtir-i evvelin

Onun bünyesini besleyecek meyveleri getir (Her yanı Promete gibi yaralı) … Bunu yaparken ilham kaynağın, çağlar öncesinin bu kahramanı olsun.

gökten dehâ-yi narı çalan kahramâanını...
Varsın bulunmasın bilecek nâm ü şânını! ..

Gökten ateşi çalan kahramanı örnek al. Sen bunları yap yeter ki, varsın insanlar senin büyüklüğünü anlamasınlar. Adını sanını bile bilmesinler. Seni onurlandıracak olmasalar bile senin görevin budur. Belki bu yüzden cezalandırılırsında…

Tevfik Fikret, yaşadığı dönemin yöneticilerinden umudunu kesmiş, kendisini anlayacak bir kafa, bir yürek bulamamanın hüznüyle “yuva” adını verdiği Aşiyan’a çekilmiş ve geleceğe mektup yazıp bir şişe içinde denize bırakan bilge gibi gençler ve çocuklar için şiirler yazmaktadır. Bu şiirleri harp okulundaki Mustafa Kemal ve arkadaşları da diğer gençlerle birlikte okumakta ve ezberlemektedir….