Cevap : Sened-i İttifak, imzalayan taraflar ve içeriğindeki bazı özellikler bakımından çoğunlukla İngilizlerin 1215 tarihli Magna Carta’sına benzetilir. Ancak Magna Carta, İngiliz feodal beylerinin Kral’a kendi şartlarını dayattıkları bir belge niteliğindeyken; Sened-i İttifak çevre güçlere karşı merkezi devlet otoritesini güçlendirmeyi amaçlayan sadrazamın girişimleriyle ortaya çıkmıştır.

Benzerlikleri:

Bu iki belge iki önemli noktada birbirlerine benzemektedir.

1. Birincisi vergilerin saptanması işinde bir yanda hanedanların, öbür yanda büyük papaz ve soyluların ortak edilmesi.
2. İkincisi ise cezalarla ilgili olarak hükümdarın  keyfiliğine karşı bir teminat arayışının  bulunmasıdır.

Farkları:

Magna Carta'nın Senedi İttifaktan ayrılan bir yönü yargı ve adalet sistemindedir. Senedi İttifak'ta adalet sistemi geliştirilmeye çalışılmıştır. Ama Magna Carta'da durum daha derinlemesine ve somut olarak işlenmiştir. Baronlar kendi aralarından yirmi beş kişiyi seçecektir. Bu baronlar yasalara uyacak ve uyulmasını sağlayacaktır. Kral ya da devlet memurları bir suç işlerse ve bu yirmi beş baronun dördü tarafından öğrenilirse bunlar krala (kralın yurtdışında olması durumunda baş yargıca) giderek durumu bildirecek ve adaletin uygulanmasını isteyeceklerdir. Bu hatayı kral ya da baş yargıç düzeltmezse dört baron diğer yirmi birine olayı taşıyıp adaleti uygulamak amacıyla kraliyet mülkleri, kaleleri ve topraklarına el koyabilecektir. Bu adalet uygulanana kadar geçerli olacaktır. Her türlü haciz hakkı böylece baronlara verilmektedir. Yalnız kral, kraliçe ve çocuklarına zarar verilmeyecektir. Sened-i İttifak’ta ise asıl amaç yeniçeri ocağını dize getirmek ve Ayanlığı resmileştirerek taşrada bir otorite kurmak olduğundan böyle bir soylu denetiminden söz edilemez. Senedi İttifak'ta her şeyden önce padişah putlaştırılmış ve devlet aleyhinde biri ağzını dahi açarsa el birliğiyle ortadan kaldırılacağı belirtilerek bir düşünce suç sayılmıştır. Ayrıca sadrazamın emirleri padişahtan gelmiş gibi değerlendirileceğinden sadrazamın yetkileri artmıştır.

İki belge arasında farklardan biri ise hükümdarın belgeler karşısındaki konumu olmuştur. Sened-i İttifak’ta hükümdar suçsuz görülmüş ve hükümdara karşı son derece saygıyla yaklaşılmıştır. Sened-i ittifak hükümlerinin işleyebilmesi günlük hayata yansıması için padişaha üst düzey bir sorumluluk yüklenmemiştir. Magna Carta’da ise durum farklıdır. Kralın ağzından yazılmış olup, kral yaptığı tüm yolsuzlukları itiraf etmiş ve tekrarı halinde uygulanacak tüm yaptırımlara boyun eğeceğini bildirmiştir.

---

---

Diğer Cevaplara Gözat

Cevap :

Sened-i İttifak Osmanlının Magna Cartası mıdır?

Sened-i İttifak içeriği itibariyle merkezi iktidarı sınırlandıran bazı maddeleri barındırsa da, Sened'i doğuran siyasi şart ve olaylar, uygulanışı ve daha sonraki olaylara etkisi açısından baktığımızda, bu belgenin Türkiye’de demokrasi ve anayasacılık hareketlerinde önemli bir dönüm noktası olduğunu söylemek oldukça zordur. Bir kere, ne Padişah, ne de ayanlar Sened-i İttifak’ı gerçekten benimsemişlerdir. II. Mahmut bunu şartların zorlamasıyla geçici olarak kabul etmiş, sonrasında Alemdar Mustafa Paşa’nın Yeniçeriler tarafından ortadan kaldırılmasına seyirci kaldığı gibi, gücü eline geçirir geçirmez Senedi İttifak’ı ve ayanları ortadan kaldırıp, merkezi idareyi yeniden kurmayı temel bir gaye haline getirmiştir. Merkezi otoriteyi sağlama maksadında da (her ne kadar Mısır’daki Mehmet Ali Paşa’ya karşı hareketinde başarılı olamasa da) büyük ölçüde ulaşmıştır. Ayanlara gelince, Sened-i İttifak onların istek ve baskıları sonucunda ortaya çıkmış bir belge değildir. İstanbul’a gelen ayanların birçoğu Sened-i İttifak’a katılmadan geri dönmüşlerdir. Senedi sadece dört ayan imzalamıştır. Zaten, daha sonra Arnavutluk’ta Tepedelenli Ali Paşa, Suriye’de Genç Yusuf Paşa, Mısır’da Mehmet Ali Paşa gibi gerçek büyük ayanlar isyan ve bağımsızlaşma çabalarına başlamışlardır. Sonuç olarak, Niyazi Berkes’in (1978) ifadesiyle “İttifak Senedi ölü doğmuş bir belge” olarak kalmıştır.[4] Ayrıca, Sened-i İttifak Osmanlı döneminin daha sonraki meşrutiyetçilik hareketlerinde de kullanılmamıştır. Böylece tarihsel olarak çok sınırlı bir etkisi ve önemi olmuştur.[5]

Kaynaklar:

1. Türk Anayasa Hukuku Sitesinde Sened-i İttifak'la ilgili bölüm
2. Sened-i İttifak'ın Latin alfabesine çevrilmiş aslı

Notlar:

1.^ Kemal Gözler (2004), Anayasa Hukukuna Giriş, Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları, sy.3-12
2.^ Shaw J.S., Shaw E.K., (1994), Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye: İkinci Cilt, İstanbul:E Yayınları, Niyazi Berkes (1978), Türkiye’de Çağdaşlaşma, İstanbul: Doğu-Batı Yayınları.
3.^ İlber Ortaylı (1995), İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İstanbul: Hil Yayın, sy. 23
4.^ Niyazi Berkes (1978), Türkiye’de Çağdaşlaşma, İstanbul: Doğu-Batı Yayınları.
5.^ Shaw J.S., Shaw E.K., (1994), Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye: İkinci Cilt, İstanbul:E Yayınları.

Cevap : Sened-i İttifak ve Magna Carta'nın karşılaştırılması yaklaşık 600 yıl arayla farklı coğrafyalarda ve farklı zaman dilimlerinde yapılmış anlaşmalar olmalarına rağmen benzerlikler gösterir. Her iki belge de hak ve özgürlükleri düzenleme amacı taşır. Magna Carta, İngiliz monarşisi üzerindeki zorbalığı azaltma amacıyla imzalanmıştır. Sened-i İttifak ise, Osmanlı İmparatorluğu'nun modernleşmesi için Batılı devletlerle yapılmış bir anlaşmadır. Her iki belgenin ortak yanları arasında şunlar vardır: hukuki prosedürlerin düzenlenmesi, yargı sistemi ve yönetim sistemi gibi konularda diğer devlet veya bireylerin haklarının korunmasıdır. Ancak her iki belgede de farklı konular ele alınmıştır ve zaman dilimleri değiştiği için farklı şartlar altında yapılmıştır. Bu nedenle, her iki belge arasında direk bir karşılaştırma yapmak oldukça zordur.

Cevap :

Sened-i İttifak ve Magna Carta arasındaki benzerlikler ve farklılıkların maddeler halinde özetlenmesi:

Sened-i İttifak:

1. 1808 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nda hazırlanmış bir belgedir.
2. Osmanlı hükümdarının yetkilerini sınırlandırmayı amaçlamıştır.
3. Toplumun haklarını korumak için belirli maddeler içerir.
4. Vergi toplama konusunda belirli sınırlamalar getirir.
5. Kişisel özgürlükleri korur ve ceza sistemini yeniden düzenler.
6. Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk yazılı anayasası olarak kabul edilir.

Magna Carta:

1. 1215 yılında İngiltere'de hazırlanmış bir belgedir.
2. Kralın keyfi uygulamalarını sınırlandırmayı amaçlamıştır.
3. İngiliz halkının kralın otoritesine karşı koruma altında olduğunu belirtir.
4. Kralın vergileri keyfi olarak arttırması veya tutuklamaları kendi isteğine göre yapması engellenir.
5. İngiliz halkının temel özgürlüklerini korumaya yönelik bir adım olarak kabul edilir.
6. İngiliz hukuk sisteminin temelini oluşturur.

Benzerlikler:

1. Her iki belge de, hükümdarın yetkilerini sınırlandırmaya ve toplumsal hakları korumaya yöneliktir.
2. Her iki belge de, temel insan haklarını ve özgürlükleri korumaya yönelik ilk adımlar olarak kabul edilir.

Farklılıklar:

1. Coğrafya ve zaman farkı: Sened-i İttifak Osmanlı İmparatorluğu'nda 1808 yılında hazırlanırken, Magna Carta İngiltere'de 1215 yılında hazırlanmıştır.
2. Sened-i İttifak, Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk yazılı anayasası olarak kabul edilirken, Magna Carta İngiliz hukuk sisteminin temelini oluşturur.
3. Her iki belgedeki maddeler ve hükümler, farklı toplumsal koşullara ve farklı ihtiyaçlara yönelikti.