İşte Cevaplar
Cevap : Ünlü Düşmesi
alın -> alnı
omuzu -> omzum
kavuşmak -> kavşak
savrulmak -> savurmak
keşif etmek -> keşfetmek
seyir etmek -> seyretmek
Ünlü Daralması
dinleyor -> dinliyor
anlayor -> anlıyor
bekleyor -> bekliyor
alıyor
bakıyor
gidiyor
Ünlü Türemesi
siliyor
gidiyor
bakıyor
az -> azıcık
dar -> daracık
bir -> biricik
bakakalmak { sürerlilik }
gidivermek { tezlik }
gelebilemek { yeterlilik }
Kurallı bikeşik fillerle oluşanlar bunlar
Ünlü Değişimi
ben -> bana
sen -> sana
Ünlü Benzeşmesi (Sertleşmesi)
marketten
kitaptan
kasaptan
balıkçı
simitçi
Ünsüz Düşmesi
minik -> minicik
küçük -> küçücük
alçak -> alçalmak
yüksek -> yükselmek
ast teğmen -> asteğmen
üst teğmen -> üsteğmen
Ünsüz Yumuşaması
kitapı -> kitabı
çekiçi -> çekici
tokatım -> tokadım
derti -> derdi
Dudak ünsüzleri
çenber -> çember
penbe -> pembe
çarşanba -> çarşamba
tonbul -> tombul
tenbel -> tembel
Diğer Cevaplara Gözat
alın -> alnı
omuzu -> omzum
kavuşmak -> kavşak
savrulmak -> savurmak
keşif etmek -> keşfetmek
seyir etmek -> seyretmek
Ünlü Daralması
dinleyor -> dinliyor
anlayor -> anlıyor
bekleyor -> bekliyor
alıyor
bakıyor
gidiyor
Ünlü Türemesi
siliyor
gidiyor
bakıyor
az -> azıcık
dar -> daracık
bir -> biricik
bakakalmak { sürerlilik }
gidivermek { tezlik }
gelebilemek { yeterlilik }
Kurallı bikeşik fillerle oluşanlar bunlar
Ünlü Değişimi
ben -> bana
sen -> sana
Ünlü Benzeşmesi (Sertleşmesi)
marketten
kitaptan
kasaptan
balıkçı
simitçi
Ünsüz Düşmesi
minik -> minicik
küçük -> küçücük
alçak -> alçalmak
yüksek -> yükselmek
ast teğmen -> asteğmen
üst teğmen -> üsteğmen
Ünsüz Yumuşaması
kitapı -> kitabı
çekiçi -> çekici
tokatım -> tokadım
derti -> derdi
Dudak ünsüzleri
çenber -> çember
penbe -> pembe
çarşanba -> çarşamba
tonbul -> tombul
tenbel -> tembel
Diğer Cevaplara Gözat
Sunum İçeriği
1. SayfaSes olaylarıÜnlü (hece) düşmesiÜnlü türemesiÜnsüz yumuşamasıÜnsüz benzeşmesiÜnsüz türemesiÜnlü daralmasıÜnsüz düşmesiUlaman,b çatışması
2. Sayfa
Ünlü (hece) düşmesia| Ağız, beniz, göğüs, alın, bağır, karın gibi ilk hecesi içinde geniş ünlü bulunan açık bir hece, ikinci hecenin ortasında dar ünlü bulunan kimi Türkçe sözcüklerin sonuna ünlü ile başlayan bir ek gelince dar ünlü düşer.ağız-ı------ ağzı, beniz-i ----- benzi, göğüs-ü------ göğsüBu ses olayına orta hece düşmesi de denir: a-ğı-zı ---ağ-zı
3. Sayfa
Ünlü (hece) düşmesib] Kimi sözcüklerde türeme sırasında ünlü düşmesi görülür: savur-, savur-ul --— savrulur kavur-, kavur-ul — -- kavrulur çevir-, çevir-e ..--- çevre devir-, devir-e----- devre... gibi.
4. Sayfa
Ünlü (hece) düşmesic} Arapçadan dilimize geçmiş "sabır, fikir, akıl, şükür, asıl" gibi ikinci hecelerinde dar ünlü bulunan iki heceli sözcüklere ünlüyle başlayan bir ek getirilirse ikinci ünlünün hecesi düşer. ÖRNEK:akıl-aklı, asır-asrın, fikir-fikrim, sabır-sabrı, şükür-şükretme v.b.
5. Sayfa
Ünlü (hece) düşmesiç) Diğer örnekler: Nerede, burada, yukarıda... vb.Kimi sözcükler ikinci ünlüsü düşürülerek de kullanılıyor: Nerde, burda, yukarda... gibi.
6. Sayfa
Ünlü (hece) düşmesid) İmek eylemi sözcüğe bitişik yazılırsa baştaki "i" düşer: yorgun idi — yorgundu, öğrenci imiş ---- öğrenciymiş.
7. Sayfa
Ünlü (hece) düşmesiİle sözcüğü ek olarak kullanılırsa "i" düşer: elbise ile — elbiseyle, kitap İle----- kitapla
8. Sayfa
Ünlü (hece) düşmesiİle sözcüğü ek olarak kullanılırsa "i" düşer: elbise ile ~— elbiseyle, kitap İle----- kitapla
9. Sayfa
Ünlü AşınmasıBileşik sözcüklerde iki ünlünün yan yana gelmesi durumunda bu ünlülerden birisi düşer. Bu olaya ünlü aşınması denir.ÖRNEK:cuma-ertesi / cumartesi, kahve-altı /kahvaltı, ne-asıl/nasıl, ne-için/niçin,Anneanne ve babaanne bileşiklerinde bu düşme görülmez.
10. Sayfa
Ünlü türemesiDilimize yabancı dillerden giren kimi sözcüklerde görülür: station (stasyon) ——* istasyon, Slav ——» islav
11. Sayfa
Ünlü türemesiKökü iki ünsüzle biten tek heceli kimi Arapça sözcükler Türkçe söyleyiş kurallarına uyarak söylenir ve iki ünsüz arasına bir ünlü girer:şehr----- şehirkahr----- kahıremr ----- emirfikr ------ fikirkeyf----- keyifşekl —- şekil
12. Sayfa
Ünlü türemesiÜnlü türemesine uğrayan bu sözcükler ünlü ile başlayan ek alınca ikinci hecedeki (türeme) ünlü düşer;Şehrimiz güzelleşecek. Kahrından ölecek gibiydi. Ben fikrimi söyledim. Keyfine diyecek yok. Saçının şeklini sevdim.
13. Sayfa
Ünlü türemesiKüçültme eki alan ya da pekiştirilen bazı sözcüklerde ortaya fazladan bir ünlü çıkar. Buna ünlü türemesi denir.ÖRNEK: az-cık/azıcık - dar-cık/dar-a-cık, sap-sağlam/sap-a-sağlam, güp-gündüz/güp-e-gündüz. Bazan iki sesin türediği de olur. Çırılçıplak, sırılsıklam'da olduğu gibi.
14. Sayfa
Ünlü daralması"-a, -e" ünlülerinden sonra gelen -yor eki, "a,e" ünlülerini daraltarak "ı,i,u,ü“ ye dönüştürür. başla-yor ----- başlıyor (a > ı)bekle-yor ----- bekliyor (e > i)gülümse-yor----- gülümsüyor (e > ü)
15. Sayfa
Ünlü daralmasıKaynaştırma ünsüzü "y" kendinden önce gelen "a,e" ünlülerini konuşmada daraltır, fakat bu durum yazıda gösterilmez. ÖRNEK:gelmeyen (gelmiyen), ağlayan (ağlıyan), yapmayan (yapmıyan) v.b.
16. Sayfa
Ünsüz yumuşamasıTürkçe sözcüklerin sonunda "b, c, d, g" sesleri bulunmaz. Bunların yerine sert karşılıkları "p, ç, t, k" bulunur. Bu ünsüzlerle biten bir sözcüğe bir ünlü ya da ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde "p, ç, t, k" ünsüzleri "b, c, d, g, (ğ)" ünsüzlerine dönüşür. Bu olaya ünsüz yumuşaması denir.ÖRNEK:ağaç - ağaca / toprak-toprağı / dolap-dolabı
17. Sayfa
Ünsüz yumuşamasıNot: Tek heceli sözcüklerin ve yabancı söz- cüklerin çoğu, özel adlar, -t yapım eki almış sözcükler bu kurala uymaz.
18. Sayfa
Ünlü DeğişimiBirinci ve ikinci kişi zamirleri çekimlerinde kök değiştirirler. Türkçede bu olay kural dışıdır. Bu olay ünlü değişimi diye adlandırılmaktadır.ÖRNEK:ben-bana, sen-sana.
19. Sayfa
Ünsüz benzeşmesiSert ünsüzle biten bir sözcüğe (p,ç,t,k,f,s,ş,h), "-c, -d, -g" ile başlayan bir ek getirilirse ekin -aşındaki "c, d, g" ünsüzleri, "ç, t, k" ünsüzleri-"e dönüşür.ÖRNEK:Çiçekler solmuştu : solmuş-du -----» solmuştuMutfakta yemek yapıyor : mutfak-da -----» mutfaktaElifçik uyumuş : Elif-cik -----» ElifçikKitapçıdan kitap aldım : kitap-cı -----» kitapçıBoynuna atkı sarmış : at-gı -----» atkı
20. Sayfa
kaynaştırmaTürkçe'de iki ünlü yan yana gelmez. Sözcük türetme ve çekimi sırasında iki ünlü arasına bir ünsüz girer. Buna ünsüz türemesi denir. Bu ünsüzlere de kaynaştırma ünsüzü adı verilir. Bunlar n, s, ş, y ünsüzleridir:Elbise-n-in cebi dar. Bahçe-y-i dolaştı.İki-ş-er kişi yürüdüler. Çocuğun oda-s-ı düzenli.
21. Sayfa
Ünsüz düşmesiÇocuklar büyücek bir sini etrafında alçacık arkalıksız iskemlelere oturmuşlardı. Yemekte en küçükleri ile şakalaşıyorlardı. O ise ufacık şakalardan alınıyor, ağlamaklı oluyordu.Altı çizili sözcüklerin anlamlı en küçük parçası (kökü) nedir? Sözcük hangi eki almıştır? Gösteriniz. Sözcük ek alırken nasıl bir değişime uğramıştır?"-k" ile biten sözcüklerin sonuna "-cik, -çek" küçültme ekleri getirildiğinde "-k" ünsüzü düşer. Yukarıdaki metinde altı çizili sözcükleri inceleyelim:büyük-cek -----» büyücekalçak-cık -----> alçacıkufak-cık -----* ufacıkBu sözcüklerde "k" ünsüzü düşmüştür.
22. Sayfa
n,b çatışmasıÇift dudak ünsüzü olan "b" kendisinden önce gelen n'yi etkiler. Çift dudak ünsüzü m‘ ye dönüştürür.çenber ----- çemberpenbe ----- pembesünbül ----- sümbülçarşanba ----- ÇarşambaAdlar ve bileşik sözcükler bu kuralın dışındadır.ÖRNEK:İstanbul, binbaşı, sonbahar v.b.
23. Sayfa
Ünsüz türemesiBazı yabancı asıllı sözcükler etmek, olmak, eylemek yardımcı eylemleriyle birleştiğinde sözcüğün aslında var olan ama Türkçe'de gösterilmeyen ünsüz ortaya çıkar. Bu tür bileşik eylemler bitişik yazılır.ÖRNEK:reddet-, zannet-, hisset- v.b.
24. Sayfa
UlamaBir sözcüğün sonundaki ünsüzün kendisinden sonra gelen sözcüğün başındaki ünlüye bağlanarak okunmasıdır.ÖRNEK:Senden uzak günlerim. Görmedim ömrümün asude geçen bir demini.
Cevap Yaz Arama Yap
Cevap : Sait Faik Abasıyanık Havuz Başı Hikayesi Ses Olayları
birine oturmuş: Birine kelimesinde “n” kaynaştırma ünsüzü vardır. biri-n-e
sizi bekliyorum: Bekliyorum kelimesinde ünlü daralması ses olayı vardır. bekle-yor-um=bekliyorum
çocuk kederlerini: Kederlerini kelimesinde “n” kaynaştırma ünsüzü vardır. kederleri-n-e
diye düşünüyorum: Diye kelimesinde ünlü değişimi ses olayı vardır. de-ye=diye, aynı zamanda “y”kaynaştırma ünsüzü vardır. di-y-e
Ama bu uzayan: Uzayan kelimesinde “y” kaynaştırma ünsüzü vardır. uza-y-an
kışın gelmeyeceğine: Gelmeyeceğine kelimesinde “n” kaynaştırma ünsüzü vardır. gelmeyecek-i=gelmeyeceği
yolları kapayacak: Kapayacak kelimesinde “y” kaynaştırma ünsüzü vardır. kapa-y-acak
bembeyaz ovada: Bembeyaz kelimesinde pekiştirme vardır. bem-bayaz=bembeyaz
uzayıp gidecek: Uzayıp kelimesinde “y” kaynaştırma ünsüzü vardır. uza-y-ıp=uzayıp
Sizi bekliyorum: Bekliyorum kelimesinde ünlü daralması ses olayı vardır. bekle-yor-um=bekliyorum
Sizi göreceğim: Göreceğim kelimesinde ünsüz yumuşaması ses olayı vardır. Görecek-im=göreceğim
kederle sevinci: Sevinci kelimesinde ünsüz yumuşaması ses olayı vardır. sevinç-i=sevinci
duyup dalacağım: Dalacağım kelimesinde sessiz yumuşaması ses olayı vardır. dalacak-ım=dalacağım
Dünyayı yeniden: Dünyayı kelimesinde “y” kaynaştırma ünsüzü vardır. Dünya-y-ı
kederlerle kuracağım: Kuracağım kelimesinde ünsüz değişimi ses olayı vardır. kuracak-ım=kuracağım
Soğuktan mı: Soğuktan kelimesinde ünsüz benzeşmesi ses olayı vardır. soğuk-tan=soğukdan
Havuzun suyu: Suyu kelimesinde “y” kaynaştırma ünsüzü vardır. su-y-u
kimselerin oturmadığı: Oturmadığı kelimesinde ünsüz değişimi ses olayı vardır. oturmadık-ı=oturmadığı
yalnız pek başıboşlar: Yalnız kelimesinde ünlü düşmesi ses olayı vardır. yalın-ız=yalnız
sizi bekliyordum: Bekliyordum kelimesinde ünlü daralması ses olayı vardır. bekle-yor-dum=bekliyordum
şüpheden çabucak: Çabucak kelimesinde ünsüz düşmesi ses olayı vardır. çabuk-cak=çabucak
boyunca yürümüştük: Yürümüştük kelimesinde ünsüz benzeşmesi ses olayı vardır. yürümüş-dük=yürümüştük.
birine oturmuş: Birine kelimesinde “n” kaynaştırma ünsüzü vardır. biri-n-e
sizi bekliyorum: Bekliyorum kelimesinde ünlü daralması ses olayı vardır. bekle-yor-um=bekliyorum
çocuk kederlerini: Kederlerini kelimesinde “n” kaynaştırma ünsüzü vardır. kederleri-n-e
diye düşünüyorum: Diye kelimesinde ünlü değişimi ses olayı vardır. de-ye=diye, aynı zamanda “y”kaynaştırma ünsüzü vardır. di-y-e
Ama bu uzayan: Uzayan kelimesinde “y” kaynaştırma ünsüzü vardır. uza-y-an
kışın gelmeyeceğine: Gelmeyeceğine kelimesinde “n” kaynaştırma ünsüzü vardır. gelmeyecek-i=gelmeyeceği
yolları kapayacak: Kapayacak kelimesinde “y” kaynaştırma ünsüzü vardır. kapa-y-acak
bembeyaz ovada: Bembeyaz kelimesinde pekiştirme vardır. bem-bayaz=bembeyaz
uzayıp gidecek: Uzayıp kelimesinde “y” kaynaştırma ünsüzü vardır. uza-y-ıp=uzayıp
Sizi bekliyorum: Bekliyorum kelimesinde ünlü daralması ses olayı vardır. bekle-yor-um=bekliyorum
Sizi göreceğim: Göreceğim kelimesinde ünsüz yumuşaması ses olayı vardır. Görecek-im=göreceğim
kederle sevinci: Sevinci kelimesinde ünsüz yumuşaması ses olayı vardır. sevinç-i=sevinci
duyup dalacağım: Dalacağım kelimesinde sessiz yumuşaması ses olayı vardır. dalacak-ım=dalacağım
Dünyayı yeniden: Dünyayı kelimesinde “y” kaynaştırma ünsüzü vardır. Dünya-y-ı
kederlerle kuracağım: Kuracağım kelimesinde ünsüz değişimi ses olayı vardır. kuracak-ım=kuracağım
Soğuktan mı: Soğuktan kelimesinde ünsüz benzeşmesi ses olayı vardır. soğuk-tan=soğukdan
Havuzun suyu: Suyu kelimesinde “y” kaynaştırma ünsüzü vardır. su-y-u
kimselerin oturmadığı: Oturmadığı kelimesinde ünsüz değişimi ses olayı vardır. oturmadık-ı=oturmadığı
yalnız pek başıboşlar: Yalnız kelimesinde ünlü düşmesi ses olayı vardır. yalın-ız=yalnız
sizi bekliyordum: Bekliyordum kelimesinde ünlü daralması ses olayı vardır. bekle-yor-dum=bekliyordum
şüpheden çabucak: Çabucak kelimesinde ünsüz düşmesi ses olayı vardır. çabuk-cak=çabucak
boyunca yürümüştük: Yürümüştük kelimesinde ünsüz benzeşmesi ses olayı vardır. yürümüş-dük=yürümüştük.