İşte Cevaplar
Cevap : Kısaca kelimede yan yana gelen ünsüzlerin sertlik-yumuşaklık bakımından uygun olmalarına ünsüz uyumu (benzeşmesi) denir. Bir kelimede (b/p, c/ç, d/t, g,ğ/k) ünsüzlerden hangisinin kullanılacağı, telâffuza bağlı olarak belirlenir. Bu, hem ünsüz uyumu, hem de ses olayı (ünsüz sertleşmesi) olarak değerlendirilir.
Örnekler:
Türkçe kelimelerin sonunda yumuşak sessizler (b, c, d, g) bulunmaz. Kelimeler bunların sertleriyle (p, ç, t, k) biter:
ağaç, çok, sebep, ahenk, yurt vb.
Ancak anlamları ayrı iki kelimeyi ayırmak için kullanılır:
ot (bitki), od (ateş); ad (isim), at (hayvan).
Türkçede p, ç, t, k sessizleri iki sesli arasında yumuşar;
b, c, d, g sessizlerine dönüşür: dip dibi, yurt yurda, sebep sebebe, sokak sokağa, çok çoğu, ahenk ahengi gibi.
Bazı tek heceli kelime köklerinde ve kelimelerde sert sessizler, iki sesli arasında sert kalabilir: sap sapı, aç açı, süt sütü, hukuk; hukuku, millet milleti vb. Türkçede sert sessizle biten kelimeye gelen eklerde sert sessizle başlar: dip-ten, çalış-kan, ağaç-tan vb.
Sessiz Uyumu ikiye ayrılır:
1. Ünsüz Benzeşmesi (Sertleşmesi)
2. Ünsüz Yumuşaması
Aşağıda detaylarını verdim başarılar..
Diğer Cevaplara Gözat
Örnekler:
Türkçe kelimelerin sonunda yumuşak sessizler (b, c, d, g) bulunmaz. Kelimeler bunların sertleriyle (p, ç, t, k) biter:
ağaç, çok, sebep, ahenk, yurt vb.
Ancak anlamları ayrı iki kelimeyi ayırmak için kullanılır:
ot (bitki), od (ateş); ad (isim), at (hayvan).
Türkçede p, ç, t, k sessizleri iki sesli arasında yumuşar;
b, c, d, g sessizlerine dönüşür: dip dibi, yurt yurda, sebep sebebe, sokak sokağa, çok çoğu, ahenk ahengi gibi.
Bazı tek heceli kelime köklerinde ve kelimelerde sert sessizler, iki sesli arasında sert kalabilir: sap sapı, aç açı, süt sütü, hukuk; hukuku, millet milleti vb. Türkçede sert sessizle biten kelimeye gelen eklerde sert sessizle başlar: dip-ten, çalış-kan, ağaç-tan vb.
Sessiz Uyumu ikiye ayrılır:
1. Ünsüz Benzeşmesi (Sertleşmesi)
2. Ünsüz Yumuşaması
Aşağıda detaylarını verdim başarılar..
Diğer Cevaplara Gözat
Cevap : Ünsüzlerin Benzeşmesi (Sertleşmesi) Nedir
Türkçe'de " p, ç, t, k, s, ş, h, f " harfleri ile biten sözcüklerden sonra, " c, d, g " harfleri ile başlayan ekler gelirse; ekin ilk harfi " ç, t, k " olur. Bu kurala yumuşak sessizlerin sertleşmesi, kısaca benzeşme denir.
Sert Ünsüzler: p, ç, t, k, f, s, ş, h ( F ı s t ı k ç ı Ş a h a p )
Detaylı açıklarsak türkçe veya yabancı bir kelimenin sonunda f, h, s, ç, ş, p, t, k (Fıstıkçı Şahap) ünsüzleri bulunuyor ve bu kelimelere, sert şekli de olan yumuşak bir ünsüzle (b, c, d, g) başlayan ek getiriliyorsa, ekin başındaki yumuşak ünsüz, kelime sonundaki sert ünsüzün etkisiyle sertleşir.
Önemli : f, h, s, ç, ş, p, t, k ünsüzlerini aklınızda tutabilmek için Fıstıkçı Şahapyönetemini kullanabilirsiniz. Fıstıkçı Şahap kelimesinde ünlüleri çıkarırsak geriye kalan ünsüzler ünsüz sertleşmesine neden olan ünsüzlerdir.
Ünsüzlerin Benzeşmesi Örnekleri
Dolap + -cı = Dolapçı
Ağaç + -dan = Ağaçtan
Dost + -ca = Dostça
Tarak + -da = Tarakta
As + -gı = Askı
Koş + -du = Koştu
Sabah + -dan = Sabahtan
Yulaf + -dan = Yulaftan
NOT: Bileşik sözcüklerde bu kural uygulanmaz.
lâf-çı, silâh-çı, heves-ten, dolap-ta, ağaç-tan, kitap-çı, kuru yemiş-çi, çift-çi, cilt-çi, yurt-taş, kat-kı, coş-ku, coş-kun, yayıldık-ça, biç-ki, biç-ti, yat-tı, kanat-tı...
Demek ki ünsüz sertleşmesi kökte veya gövdede var olan bir ünsüz uyumu değil, sonradan meydana gelen bir ses olayıdır.
NOT: Ünsüz benzeşmesi kuralına uymamak bir yazım yanlışıdır.
yapışkan (doğru) - yapışgan (yanlış)
üretken (doğru) - üretgen (yanlış)
konuştum (doğru) -
konuşdum (yanlış)
sokaktan (doğru) - sokakdan (yanlış)
dişçi (doğru) - dişci (yanlış)
sabahçı (doğru) - sabahcı (yanlış)
Türkçe'de " p, ç, t, k, s, ş, h, f " harfleri ile biten sözcüklerden sonra, " c, d, g " harfleri ile başlayan ekler gelirse; ekin ilk harfi " ç, t, k " olur. Bu kurala yumuşak sessizlerin sertleşmesi, kısaca benzeşme denir.
Sert Ünsüzler: p, ç, t, k, f, s, ş, h ( F ı s t ı k ç ı Ş a h a p )
Detaylı açıklarsak türkçe veya yabancı bir kelimenin sonunda f, h, s, ç, ş, p, t, k (Fıstıkçı Şahap) ünsüzleri bulunuyor ve bu kelimelere, sert şekli de olan yumuşak bir ünsüzle (b, c, d, g) başlayan ek getiriliyorsa, ekin başındaki yumuşak ünsüz, kelime sonundaki sert ünsüzün etkisiyle sertleşir.
Önemli : f, h, s, ç, ş, p, t, k ünsüzlerini aklınızda tutabilmek için Fıstıkçı Şahapyönetemini kullanabilirsiniz. Fıstıkçı Şahap kelimesinde ünlüleri çıkarırsak geriye kalan ünsüzler ünsüz sertleşmesine neden olan ünsüzlerdir.
Ünsüzlerin Benzeşmesi Örnekleri
Dolap + -cı = Dolapçı
Ağaç + -dan = Ağaçtan
Dost + -ca = Dostça
Tarak + -da = Tarakta
As + -gı = Askı
Koş + -du = Koştu
Sabah + -dan = Sabahtan
Yulaf + -dan = Yulaftan
NOT: Bileşik sözcüklerde bu kural uygulanmaz.
lâf-çı, silâh-çı, heves-ten, dolap-ta, ağaç-tan, kitap-çı, kuru yemiş-çi, çift-çi, cilt-çi, yurt-taş, kat-kı, coş-ku, coş-kun, yayıldık-ça, biç-ki, biç-ti, yat-tı, kanat-tı...
Demek ki ünsüz sertleşmesi kökte veya gövdede var olan bir ünsüz uyumu değil, sonradan meydana gelen bir ses olayıdır.
NOT: Ünsüz benzeşmesi kuralına uymamak bir yazım yanlışıdır.
yapışkan (doğru) - yapışgan (yanlış)
üretken (doğru) - üretgen (yanlış)
konuştum (doğru) -
konuşdum (yanlış)
sokaktan (doğru) - sokakdan (yanlış)
dişçi (doğru) - dişci (yanlış)
sabahçı (doğru) - sabahcı (yanlış)
Cevap : Ünsüz Yumuşaması Nedir
“p, ç, t, k” sert ünsüzleriyle biten sözcük veya eklere, ünlüyle başlayan bir ek ya da sözcük getirildiğinde bu ünsüzler yumuşayarak “b, c, d, g-ğ” biçimlerine dönüşür. Bu olaya “ünsüz yumuşaması” denir.
p, ç, t, k › b, c, d, g-ğ
SERT YUMUŞAK
dolap – ın → dolabın
SERT YUMUŞAK
p › b
ünsüz yumuşaması
ilaç – ım → ilacım
SERT YUMUŞAK
ç › c
ünsüz yumuşaması
kanat – ı → kanadı
SERT YUMUŞAK
t › d
ünsüz yumuşaması
gözlük – üm → gözlüğüm
SERT YUMUŞAK
k › ğ
ünsüz yumuşaması
ahenk – i → ahengi
SERT YUMUŞAK
k › g
ünsüz yumuşaması
* Sert ünsüzle biten eklerden sonra ünlüyle başlayan başka bir ek getirildiğinde yine “ünsüz yumuşaması” meydana gelir.
gel – ecek – iz → geleceğiz
SERT YUMUŞAK
k › ğ
ünsüz yumuşaması
NOT: Sert ünsüzle biten bazı sözcüklerde “ünsüz yumuşaması” görülmez.
hukuk – un → hukukun
saç – ım → saçım
devlet – in → devletin
çöp – ü → çöpü
“p, ç, t, k” sert ünsüzleriyle biten sözcük veya eklere, ünlüyle başlayan bir ek ya da sözcük getirildiğinde bu ünsüzler yumuşayarak “b, c, d, g-ğ” biçimlerine dönüşür. Bu olaya “ünsüz yumuşaması” denir.
p, ç, t, k › b, c, d, g-ğ
SERT YUMUŞAK
dolap – ın → dolabın
SERT YUMUŞAK
p › b
ünsüz yumuşaması
ilaç – ım → ilacım
SERT YUMUŞAK
ç › c
ünsüz yumuşaması
kanat – ı → kanadı
SERT YUMUŞAK
t › d
ünsüz yumuşaması
gözlük – üm → gözlüğüm
SERT YUMUŞAK
k › ğ
ünsüz yumuşaması
ahenk – i → ahengi
SERT YUMUŞAK
k › g
ünsüz yumuşaması
* Sert ünsüzle biten eklerden sonra ünlüyle başlayan başka bir ek getirildiğinde yine “ünsüz yumuşaması” meydana gelir.
gel – ecek – iz → geleceğiz
SERT YUMUŞAK
k › ğ
ünsüz yumuşaması
NOT: Sert ünsüzle biten bazı sözcüklerde “ünsüz yumuşaması” görülmez.
hukuk – un → hukukun
saç – ım → saçım
devlet – in → devletin
çöp – ü → çöpü