Cevap : Sosyal Değişme Örnekleri:

1. Berlin Duvarının Yıkılışı
2. Cumhuriyet Devrimi ve Bolşevik Devrimi
3. Sanayi Devrimi
4. Fransız İhtilali
5. Birinci ve İkinci Dünya Savaşı
6. Depremlerin sonuçları
7. Büyük İcatlar (Elektirik, Telefon, İnternet bulunması ve yaygınlaşması gibi)

---

---

Diğer Cevaplara Gözat

Cevap :


Toplumsal yapının ve onu oluşturan toplumsal ilişkiler ağının ve bu ilişkileri belirleyen toplumsal kurumların değişmesine toplumsal değişme denir. Bir toplumdaki toplumsal ilişkilerde, kurumlarda ve yapıda belirli bir durumdan ya da varlık biçiminden başka durum ya da biçime geçişe "toplumsal değişme" denir. Toplumsal değişme nedeni insanlığın bilgi ve deneyim birikiminin artması olabildiği gibi, savaşlar veya doğal felaketlerden sonra yaşanan bir yıkım da olabilir.

Her toplumsal değişme, belirli bir zaman diliminde somut, fiziksel ve kültürel bir çerçevede birtakım insanlar arasında geçer. Değişme bir süreçtir. Değişmenin yönü ilerleme olduğu gibi gerileme de olabilir.

Değişme bir durumdan daha iyi bir duruma geçiş biçiminde ise "ilerleme", birden fazla yönde olursa "gelişme" olur.

1- Değişmeyle İlgili Temel Kavramlar

a. Evrim

Toplum yapısında meydana gelen yavaş, sürekli ve ileri dönük değişmelerdir. Evrim, toplumdaki kurum ve ilişkilerde boşluğa yol açmaz. Bir kurum ya da ilişki değişirken alternatifi de oluşur. Evrimde aşamalı bir değişim modeli vardır. Böylelikle toplumsal değişiklik büyük boyutlu krizlere neden olmaz.

Örneğin: Türkiye’de modern toplumun gelişimi sanki hiç yokmuş gibi görünse de geride bıraktığımız 20 yıla baktığımızda değişim daha iyi anlaşılır.

Ancak evrimsel değişimin eski toplum yapısındaki öğeleri tam anlamıyla değiştiremediği yolunda eleştiriler de vardır.

b. Devrim (İnkılap)

 Bir toplumda birikmiş olan değişim isteğinin bir anda ortaya çıkarak varolan tüm toplumsal kurumları ve ilişki biçimlerini kökünden değişmesine neden olan toplumsal değişim biçimidir. Devrimde sıçramalı bir değişim modeli vardır. Bu şekilde eleştirilen eski yapı tümüyle değişmiş olur.

Örneğin: Cumhuriyet Devrimi, Bolşevik Devrimi…

Ancak plansız bir devrim sürecinin toplumu felakete sürükleyebileceği yolunda eleştiriler de vardır.

2- Toplumsal Değişmeyi Açıklayan Yaklaşımlar

Toplumların geçirmiş oldukları değişimi açıklamak için, geçmiş tarih süreci incelenir. Ancak bu inceleme üç faklı tarih sürecinde yapılır.

Bunlar:
a. Büyük Boy Kuramlar: Çok uzun tarih dönemlerini inceleyerek toplumsal değişimi açıklamaya çalışırlar.
Örneğin: Ortaçağ, İlkçağ gibi çağların ya da uygarlıkların incelenmesini kapsayan araştırmalar.

b. Orta Boy Kuramlar: Yaklaşık olarak 30 – 50 yıllık bir tarih dönemini ele alarak toplumsal değişimi açıklamaya çalışırlar.
Örneğin: Türkiye’de planlı ekonominin 30 yılı, Cumhuriyetin son 50 yılı gibi araştırmalar.

c. Küçük Boy Kuramlar: Çok kısa vadede meydana gelmiş toplumsal değişimleri incelerler.
Örneğin: Türkiye’ye renkli televizyonun girişi, 8 yıllık zorunlu eğitime geçiş gibi araştırmalar.

3- Toplumsal Değişmeyi Etkileyen Faktörler

Toplumsal değişmeye etki eden temel unsurlar

a. Fiziksel Çevre

Toplumun yaşadığı bölgedeki tüm yer üstü ve yer altı kaynakları ve bölgenin iklime dayalı özellikleri toplumun yaşam biçimini etkiler. Özellikle doğada meydana gelen deprem, sel, salgın hastalıklar çevre ile nüfus arasındaki dengeyi bozar, toplumsal yaşam biçimini belirler.

Örneğin: 17 Ağustos Depreminin ardından Türkiye’de yerleşim birimlerine yaklaşımın değişmesi.

b. Bilim ve Teknoloji

Makineleşme, iletişim araçlarındaki gelişmeler, ulaşım olanaklarının artması, gibi faktörler insan ve toplum yaşamını büyük ölçüde değiştirebilir. Teknolojinin en önemli görevi insanın doğayı denetlemesine yardımcı olmaktır. Bu amaçla insan yaşamını kolaylaştırıcı araçlar sağlarken bu araçların kullanımı, kendisine özgü biçim ve kuralları beraberinde getirir.

Örneğin: Sanayi Devrimi, matbaanın icadı…

c. Kültür

 Toplumdaki bireylerin tutum ve davranışları, düşüncelerinde meydana gelen farklılaşmalar toplumsal değişmeye yol açar.

Örneğin: toplumsal hoşgörünün artmasıyla birlikte Türkler ve Yunanlılar arasındaki birbirlerine düşmanca yaklaşımlarının azalması.

d. Demografi (Nüfus Hareketleri)

 Nüfusun çokluğu, azlığı, yapısının nitelikleri (yaş, cinsiyet, eğitim), iç ve dış göçler, kentleşme gibi faktörler toplumsal değişmeyi etkiler.

Örneğin: Türkiye’nin doğusundaki şehirlerden batısındaki şehirlere doğru olan göçler sonucunda, batıdaki şehirlerde ucuz işgücünün artması ve buradaki ticaretin gelişmesi, doğudaki şehirlerde işgücü yetersizliği nedeniyle ekonomik durgunluğun başlaması.

e. Ekonomi

İnsanlar arasındaki ilişki biçimlerini belirleyen önemli faktörlerden birisi de ekonomidir. Gerek ülke içerisinde, gerekse de ülke dışında gelişen ekonomik değişimler, bu değişimlerin etki ettiği toplumlardaki yapı ve kurumları da değiştirir.

Örneğin: II. Dünya Savaşı sırasında yaşanan kıtlık sırasında Türkiye’de gıda maddelerinin ancak karne ile temin edilmesi.

4- Toplumsal Değişme Tipleri

a. Serbest Toplumsal Değişmeler

Kültürler arası etkileşimde, kültürlerin herhangi bir baskı olmaksızın birbirlerini etkilemesidir. Ekonomik, kültürel vb. alanlarda toplumlar arasında yapılan anlaşmalar, alışverişler buna iyi bir örnektir.

b. Müdahale Yoluyla Toplumsal Değişmeler

Topluma belirli bir etki mekanizması tarafından yön vermek suretiyle yapılan değişimlerdir. Planlanmış bir çerçeve içerisinde olur. İki biçimde yapılmaktadır.

Bunlar:

1. Demokratik Planlı Değişme

Toplumsal değişme sürecine akılcı yoldan yön verilir. Eğitim araç olarak kullanılır. Kitle iletişim araçlarından yararlanılır. Bireylerde istenilen yönde bilgi, davranış değişikliğine yol açabilir.

2. Baskı Yoluyla Değiştirme

Davranış ve bilgi değişikliği zorla oluşturulur. Özgürlükler kısıtlanır. Sonrasında, toplumda içe dönük insan sayısı artar. Kişilikli, kendine güvenen insan sayısı azalır.

Toplumsal Değişmeyi Kolaylaştıran Faktörler

• Toplumun kanı ve inançlarıyla çatışmayan, onlarla uyumlu yeni öğeler toplumda hızlı benimsenir.
• Ekonomik yönden kalkınmış, yapısal sorunlarını çözümlemiş toplumlarda değişme daha çabuk olur.
• Başka toplumlarla kurulacak sıkı ve sürekli ilişkiler topluma farklı düşüncelerin girmesini sağlayacağı için değişimi hızlandırır.
• Bir toplumda çocuklar gençlere, gençler de yaşlılara oranla değişmeyi daha çabuk benimserler.
• Savaş, güç, işgal gibi dış etmenlerin yoğun olması.

Toplumsal Değişmenin Meydana Getirdiği Sorunlar

Toplumlar canlı birer organizma gibi sürekli değişirler. Ancak yaşadıkları değişme hızı toplumdan topluma değişiklik gösterir. Geleneksel toplumlar daha yavaş, endüstriyel toplumlar daha hızlı bir değişebilir. Değişmeyen hiçbir toplum yoktur. Değişme bazı toplumsal sorunlara çözüm getirirken, bazen de birtakım sorunları beraberinde getirir. Hızlı değişmelerde ancak toplumun tüm öğelerinde bir uyum varsa sorunsuz bir değişim söz konusudur.

Toplumsal kurumlar, gelenekler, örfler ve hatta bireyler değişen bir toplumda, değişmelere direnç gösterebilirler. Sonuçta kurumların işleyememesi, kültürel değerlerin kuşaktan kuşağa aktarılamaması, bireylerden beklenen rollerin yerine getirilmemesi, kurallara uymama gibi sorunlar ortaya çıkar. Böylece toplumsal değişme süreci, hem toplumun varlığını koruma, hem de bu varlığı tehlikeye düşürme yönünde etkiler yapabilmektedir. Ancak değişmenin kaçınılmaz, sürekli ve gerekli bir süreç olduğu da bilinmelidir.

Sanayi Öncesi Toplumlarda Sanayileşme İle Meydana Gelen Önemli Bazı Değişmeler

• Tüketim için üretimin yerini, pazar için üretim alır.
• Ticaretle, küçük işletmelerin yerini büyük işletmeler alır.
• El zanaatları giderek yok olurken yerini büyük çapta üretim yapan makinelere dayalı üretim alır.
• Ulaşım ve iletişim olanakları gelişir.
• Kırsal kesimden kentlere hızlı göç yaşanır.
• Dinsel eğitimin yerini laik eğitim alır.
• Baskıcı siyasal yapılar, demokratik yapıya dönüşür.
• Aile yapısı ataerkil aileden, yoğun olarak çekirdek aileye dönüşür.
• Yüz yüze birincil ilişkilerin yerini ikincil ilişkiler alır.
• Uluslararası ekonomik ve kültürel ilişkiler artar.

Toplumsal Değişme Örnekleri

1. Berlin Duvarının Yıkılışı
2. Cumhuriyet Devrimi ve Bolşevik Devrimi
3. Sanayi Devrimi
4. Fransız İhtilali
5. Birinci ve İkinci Dünya Savaşı
6. Depremler
7. Büyük İcatlar (Elektirik, Telefon, İnternet bulunması ve yaygınlaşması gibi)

Cevap :

Toplumsal Değişme Tipleri

a. Serbest Toplumsal Değişmeler

Kültürler arası etkileşimde, kültürlerin herhangi bir baskı olmaksızın birbirlerini etkilemesidir. Ekonomik, kültürel vb. alanlarda toplumlar arasında yapılan anlaşmalar, alışverişler buna iyi bir örnektir.

b. Müdahale Yoluyla Toplumsal Değişmeler

Topluma belirli bir etki mekanizması tarafından yön vermek suretiyle yapılan değişimlerdir. Planlanmış bir çerçeve içerisinde olur. İki biçimde yapılmaktadır.

Bunlar:

1. Demokratik Planlı Değişme

Toplumsal değişme sürecine akılcı yoldan yön verilir. Eğitim araç olarak kullanılır. Kitle iletişim araçlarından yararlanılır. Bireylerde istenilen yönde bilgi, davranış değişikliğine yol açabilir.

2. Baskı Yoluyla Değiştirme

Davranış ve bilgi değişikliği zorla oluşturulur. Özgürlükler kısıtlanır. Sonrasında, toplumda içe dönük insan sayısı artar. Kişilikli, kendine güvenen insan sayısı azalır.

---

Cevap :

Toplumsal Değişmeyi Etkileyen Faktörler

a. Fiziksel Çevre

Toplumun yaşadığı bölgedeki tüm yer üstü ve yer altı kaynakları ve bölgenin iklime dayalı özellikleri toplumun yaşam biçimini etkiler. Özellikle doğada meydana gelen deprem, sel, salgın hastalıklar çevre ile nüfus arasındaki dengeyi bozar, toplumsal yaşam biçimini belirler. Örneğin: 17 Ağustos Depreminin ardından Türkiye’de yerleşim birimlerine yaklaşımın değişmesi.

b. Bilim ve Teknoloji

Makineleşme, iletişim araçlarındaki gelişmeler, ulaşım olanaklarının artması, gibi faktörler insan ve toplum yaşamını büyük ölçüde değiştirebilir. Teknolojinin en önemli görevi insanın doğayı denetlemesine yardımcı olmaktır. Bu amaçla insan yaşamını kolaylaştırıcı araçlar sağlarken bu araçların kullanımı, kendisine özgü biçim ve kuralları beraberinde getirir. Örneğin: Sanayi Devrimi, matbaanın icadı.

c. Kültür

Toplumdaki bireylerin tutum ve davranışları, düşüncelerinde meydana gelen farklılaşmalar toplumsal değişmeye yol açar. Örneğin: toplumsal hoşgörünün artmasıyla birlikte Türkler ve Yunanlılar arasındaki birbirlerine düşmanca yaklaşımlarının azalması.

d. Demografi (Nüfus Hareketleri)

Nüfusun çokluğu, azlığı, yapısının nitelikleri (yaş, cinsiyet, eğitim), iç ve dış göçler, kentleşme gibi faktörler toplumsal değişmeyi etkiler. Örneğin: Türkiye’nin doğusundaki şehirlerden batısındaki şehirlere doğru olan göçler sonucunda, batıdaki şehirlerde ucuz işgücünün artması ve buradaki ticaretin gelişmesi, doğudaki şehirlerde işgücü yetersizliği nedeniyle ekonomik durgunluğun başlaması.

e. Ekonomi

İnsanlar arasındaki ilişki biçimlerini belirleyen önemli faktörlerden birisi de ekonomidir. Gerek ülke içerisinde, gerekse de ülke dışında gelişen ekonomik değişimler, bu değişimlerin etki ettiği toplumlardaki yapı ve kurumları da değiştirir. Örneğin: II. Dünya Savaşı sırasında yaşanan kıtlık sırasında Türkiye’de gıda maddelerinin ancak karne ile temin edilmesi.

Cevap :

Sosyal değişme bir toplumda ekonomik büyüme ile birlikte sosyal, siyasi ve kültürel alanlarda bir ilerlemenin olması demektir.

Örnek: Berlin Duvarı'nın yıkılışı (1989), toplumsal değişmenin küresel boyuttaki en çarpıcı örneğidir.

Toplumsal yapıdaki değişim: Doğa, kurumlar, toplumsal davranış veya toplum içerisindeki sosyal ilişkiler, insanların biraradalığı ve bundan daha fazlası için kullanılabilir.

Karakteristik olarak ya da paylaşılan değerler anlamında bireylerin bir grubu etkileyen herhangi bir davranışı veya olayı, kuralcı bir biçimde toplumun değişimine sebebiyet verecek şeye karşı taraflı bir tutum içine girmeyi (daha çok öznel bir anlam) ifade eder.
 
Terim, tarih çalışmalarında, ekonomide ve politik bilimlerde ekonomik büyüme ve gelişme, demokratikleşme, küreselleşme, politik sistemlerin farklılığı veya başarısızlığı gibi konuları içerecek biçimde kullanılır. Terim, devrim ve paradigma kadar geniş kavramları kapsayabilir ya da küçük kasaba yönetimindeki toplumlara ilişkin değişimlere kadar daraltılabilir. Toplumsal değişme kavramı, bireylerden oluşan grubun bazı karakteristik özelliklerinin ölçüsünü de ima edebilir. Terim çoğunlukla toplumun yararına, pozitif olduğu düşünülen değişimleri anlatıyor iken, yaşam tarzlarının varlığını engelleyen veya zarar veren sonuçları veya yan etkileri de anlatabilir.
 
Toplumsal değişme, toplumsal çalışma ve toplum biliminde bir konudur fakat ayrıca politik bilimleri, ekonomi bilimini, tarihi, antropolojiyi ve diğer sosyal bilimler alanlarını da içerebilir.
 
Yaratılan pek çok toplumsal değişim biçimleri arasında, toplumsal değişim için tiyatro, doğrudan eylem, karşı duruş, taraf tutma, toplumsal organizasyon, devrim ve politik aktivizm vardır.