Cevap : Söz Öbekleri
Cümlede bazı sözcükler başka sözcüklerle anlam ilişkisine girerek söz öbeği oluşturur. Tek başına bir anlamı olan bu sözcükler, söz öbeği oluşturduğunda başka bir anlamı karşılar hâle gelir.

“Bu sanatçı, eserlerine içinde yaşadığı ulusun boyasını sürüyor, onun başarısının altında da bu yatıyor.” cümlesindeki altı çizili sözle sanatçının “eserlerinde ulusal değerleri anlattığı, bu değerlerden beslendiği” anlatılmak istenmiştir.

“Genç bir araştırmacının bulduğu bu el yazması kitap, tarihe tutulmuş bir ışıktır.” cümlesindeki altı çizili sözle “geçmişteki bilinmezlikleri aydınlatmak” düşüncesi anlatılmak istenmiştir.

İYELİK ÖBEĞİ, iki öğelidir. Birinci adın anlamı iyelik getirilerek, başka bir adla tamamlanır. Birinci ad iyilekli olduğundan 'iyelikli tamlama' adını alır:
çoğu insan
kimi gençler
canım kardeşim
güzelim çocuklar 

BELİRTME ÖBEĞİ, '–i' durum eki almış bir ad, adılla sıfattan oluşan sözcük öbeğidir, 'tümleyen bir sıfat'tır da denilebilir:
yazıyı yazan 'öğrenci'
seni soran 'adam'
yaşamı irdeleyen 'sorular' 

YÖNELMELİ ÖBEK, '–e' durum ekiyle oluşturulmuş bir sıfat öbeğidir. Yönelme durumunda bir adın, sıfat ya da sıfat görevli bir eylemsiyle oluşturduğu birliktir.
bağrımıza bastığımız 'insan'
yoluna adadığımız 'can'
yanına yaklaşılmaz 'fiyatlar'
duvara çakılı 'çivi' 

KALMA ÖBEĞİ, '–de' durum ek'li adın sıfat ya da or­taçlarla oluşturduğu söz öbeğidir:
sözde 'aydınlar'
yolda 'yürüyenler'
okulda 'olanlar'
yükle 'hafif'
dörtte iki 'pay' 

ÇIKMA ÖBEĞİ, '–den' durum eki almış bir adla sıfat ya da ortaçtan oluşur:
gözden düşmüş 'insan'
Yoldan çıkmış 'biri'
sütten beyaz 'ten'
içten pazarlıklı 'insan'

–   Çıkma öbeklerde bir karşılaştırma sezilir.
–   Bir bölümü belirtili tamlama işlevi görür; onlardan bazıları, çocuklardan ikisi. . .
–   Bir bölümü '–den olan' anlamındadır: yürekten sevgi, candan dost...
–   Tamlayana 'arasından' anlamı katar: yiyecekler­den ekmek, gidenlerden Sevgi...
 
İLGEÇ ÖBEĞİ bir ad, ad öbeğiyle ilgeçten (edat) oluşan söz öbeğidir. Bu öbekler sıfat, belirteç gibi görev yaparlar:
sana göre 'iş'
ev için 'kapı'
aslan gibi 'adam'
akşama kadar 'dolaştım'
kuş gibi 'ötüyor'
dünden beri 'görülmedi' 

BAĞLAÇ ÖBEĞİ bağlı, yakın, eş, karşıt anlamlı aynı türden sözcüklerin bağlaçlarla bağlanmasıyla oluşur:
sevinç ve mutlulukların sonu 'bağlaçlı ad tamlaması'
kitapların okunması ve eleştirilmesi 'bağlaçlı ad tam­laması'
öğrenci, öğretmen ve yönetici işbirliği 'bağlaçlı ad tamlaması'
yetişkin, olgun ve saygın insanlar 'bağlaçlı sıfat tam­laması'
Hem öğrenciler hem öğretmenler istiyordu. 'özne'
Ne gecesi, ne gündüzü var. 'nesne'
Onlar da size soruyor. 'dolaylı tümleç'
Seni alıp götürmeliydim. 'yüklem' 

BELİRTEÇ ÖBEĞİ, bir belirteç görevli ilgeç öbeğin­den oluşur. Bunlar sıfat, belirteç olurlar:
çok çalışkan 'öğrenci'
en güzel 'gün'
daha iyi 'insan' 
yaşam kadar büyüleyen
yaparmış gibi koşan
inanmış gibi yapan 

ÜNLEM ÖBEĞİ bir ünlemle bir ad, ad öbeğinden oluşur. Ünlem tek sözcüktür:
Ey, bu topraklar için toprağa düşmüş asker! 

ÜNVAN ÖBEĞİ kişi adıyla ünvandan oluşur. Ünvan sözcüğü sıfat gibi görev yapar. Ünvanlar ad'dan önce de sonra da gelebilir. Bir bölümü hem önce, hem sonra ge­lir:
Bayan Sevgi, Dr. Ali, Memet Efendi...
Begüm Sultan, Osman Gazi, Rakım Efendi...
Sultan Murat Han, Prof. Hasan Avni Bey... 

PEKİŞTİRME ÖBEĞİ ünlüyle başlayan sözcüklerin ünlüsüne 'p', ünsüzle başlayanların ilk iki harfine 'mprs' getirilerek oluşturulur:
ak – apak
iri – ipiri
uzun – upuzun
yeşil – yemyeşil
temiz – tertemiz
sarı – sapsarı

---

---

Diğer Cevaplara Gözat