Sözlükte SİS Nedir:
Sis, toprakla temas halindeki bir buluttur. Temelde, sisle atmosferin yükseklerindeki bir bulut arasında fark yoktur. Bir bulut toprağa ya da denizin yüzeyine kadar alçaldığında sis diye tanımlanır. Sis için stratus bulutunun yerde veya yere yakın seviyede oluşması olarak da tanım yapabiliriz. Yerle temas eden hava içindeki su buharının yoğuşması veya donarak kristalleşmesi sonucu ortaya çıkan çok küçük su damlacıkları veya buz kristallerinden meydana gelmiştir.

---

Sis Nasıl Oluşur

---

Sis genellikle gece vakti ve sabahın erken saatlerinde, alçak, çukur kara parçaları üzerinde veya su yüzeyinde görülür. Bu durumun sebebi, soğuk hava akımının, kara parçasının veya suyun daha sıcak yüzeyine sürtüşmesidir. Özellikle sonbaharda çok sık görülür. Çünkü sonbaharda geçen her günle, hava toprağa veya suya oranla daha çabuk soğumaktadır. Durgun gecelerde karanlık bastıktan sonra, alçak yerlerde toprağın yüzeyine yakın ince tabakalar halinde sis oluşur. Geceleri toprağın soğumasıyla, alçaktaki hava da daha soğuklaşır. Bu soğuk hava tabakasının nemli ve daha sıcakça havayla birleştiği yerlerin hemen üzerinde sis meydana gelir. Şehirlerdeki sisin kırlık, açıklık yerlerdeki sise oranla daha yoğun olması genel bir kuraldır. Şehirlerin havası tozla doludur. Fabrika ve kalorifer bacalarından boşalan kurumla yüklüdür. Bunların küçük su zerrecikleriyle karışması hemhal olması, yoğun sis tabakalarını oluşturur. Dünyanın en sisli bölgelerinden biri sayılan Newfoundland açıklarında, Kutup dairesinden güneye akan soğuk su üzerindeki ılık hava, nemlilik akımlarıyla yoğun sis yaratır. Suyun soğukluğu, havanın nemliliğini çok küçük, zerrecikler halinde su damlacıkları olarak yoğunlaştırır. Bu damlacıklar yağmurun yağmasına sebep olacak kadar büyük değildir. Havada sis olarak kalır. San Fransisco yöresindeki sisler bunun zıttı bir düzenden oluşmaktadır. Sıcak kumsallar üzerinde serin, hatta soğuk sabah esintileri vardır. Bir gece önce yağmur kumu nemlendirmişse, buharlaşan nemlilik kalın, yoğun sis tabakalarını şekillendirir. Sisin genellikle bulutlardan daha yoğun görünmesi, sisteki su zerreciklerinin daha küçük olması nedeniyledir. Çok sayıdaki küçük su damlacıkları, daha az sayıdaki büyük su damlacıklarına oranla daha fazla ışık emer. Bu da onların daha yoğun tabakalar halinde görülmesi sonucunu doğurur.

---

Sis Türleri

---

Radyasyon sisi
Açık ve durgun gecelerde ısı kaybı sebebiyle yer yüzeyi ve yüzeye yakın hava soğur. Yerden yukarı doğru yükseklik arttıkça atmosferde ters bir sıcaklık dağılımı ortaya çıkar. Alt seviyelerde hava soğuktur. Yükseklik arttıkça sıcaklık da artar. Soğuma havanın çiğ noktasına kadar inerse sis meydana gelir. Gece başlar, gündüz hava ısınınca, öğleye doğru ortadan kalkar.

Adveksiyon (Yatay Hava Hareketi) Sisi
Sıcak ve nemli havanın soğuk bir yüzey üzerine hareketi ile alt katmanların soğuyarak su buharının yoğunlaşması sonucu oluşan sislerdir.

Oroğrafik (Yer Şekili) Sis
Yatay hareket eden havanın yer şekli etkisiyle yükselerek soğuması neticesinde oluşan sislerdir. Yer şekli etkisiyle yükselme hafif hafif ve yataya yakın olmalıdır.

Cephe Sisleri
Karşılaşan iki farklı hava kütlesinden sıcak olanın soğuk olan üzerinde yükselerek soğuması neticesinde oluşan sislerdir.

Sözlükte KAR Nedir:
Havada beyaz ve hafif billürlar biçiminde donarak yağan su buharı:

Sözlükte YAĞMUR Nedir:
Yağmur Nedir: Bulutlardan sıvı olarak düşen çapı 0.5 mm den büyük su damlacıklarına yağmur denir. Damla çapı 6 mm den büyükse sürtünme direnci artar ve damla parçalanır. Atmosferden yeryüzüne düşen sıvı veya katı sulara yağış denir.

Yağışların Oluşumu
Yağışın olabilmesi için ön şart su buharı (nem)dır. Ancak bu yeterli değildir. Bununla beraber ardarda 4 ayrı olay daha gereklidir. 1. Soğuma, 2. Yoğunlaşma, 3. Damlaların büyümesi, 4. Yağış alanına yeni bulutların gelmesi.

Soğuma
Yoğunlaşma için havanın soğuması gerekir. Soğuma soğuk ve sıcak hava kütlelerinin karışmasıyla veya konvektif yükselmeyle olabilir. Soğuma 4 şekilde olur. a. Konveksiyonla soğuma: Sıcak hava soğuk yeryüzüne temas ederek soğur. b. Radyasyon kaybı ile soğuma: Açık gecelerde atmosferden uzaya radyasyonla ısı kaybı ve de soğuma olur. c. Karışma ile soğuma: Sıcak ve soğuk 2 hava kütlesi karışarak. Sıcak karışım Soğuk d. Adyabatik soğuma: Çevresiyle ısı değişimi olmadan soğuma adyabatik olarak nitelenir. Yükselerek soğuma. Hava ısınır genleşir hafifler yükselir = soğur.

Yoğunlaşma
Yoğunlaşmanın olabilmesi için havada yoğunlaşma çekirdeklerinin olması gerekir. Bunlar suyu üzerinde tutan 10 mikrondan küçük çaplı parçacıklardır. Yoğunlaşma çekirdekleri olmazsa yoğunlaşma olmaz.

Damlaların Büyümesi
Yoğunlaşma çekirdeklerinin etrafındaki ince film su tabakası higroskopik su olarak adlandırılır. Bu su kalınlaşır, kalınlaşır ve havada kalamaz hale gelir. Sonra da düşmeye başlar. Düşerken diğer su damlacıklarıyla da birleşir ve yağış olur. Çok soğuyan havada buz kristalleri oluşabilir. Bunların üzerinde de yoğunlaşma olabilir.

Yağış Alanına Yeni Bulutların Gelmesi
Bulutlardaki su buharı miktarı 2-3 g/m3 kadardır. Dolayısıyla yağışta bu su hemen tükenir. Yeni bulutlar gelip beslemedikçe uzun süreli yağışlar oluşmaz.

Yağış Şiddeti
Birim zamanda düşen yağış miktarına yağış şiddeti denir. 2.5 mm/h(düşük), 2.5-7.6 mm/h (orta), 7.6 mm/h< (şiddetli yağmur)

Yağış Şekilleri
Yoğunlaşan subuharının havadaki veya yeryüzündeki ürünlerine hidrometeor denir. Hidrometeorlar 4’e ayrılır. 1. Düşen Hidrometeorlar 2. Düşmeyen Hidrometeorlar 3. Yeryüzünde Savrulan Hidrometeorlar 4. Havada Bulanıklık Yapan Hidrometeorlar Bunlardan önemlileri; yağmur, kar, dolu, çiğ, kırağı, kırç ve vergla burada anlatılacaktır.

Yağmur
Bulutlardan sıvı olarak düşen çapı 0.5 mm den büyük su damlacıklarına yağmur denir. Damla çapı 6 mm den büyükse sürtünme direnci artar ve damla parçalanır. Max Çapı 0.5 mm den küçük yağmura çisenti denir. Yağmur(sıcaklık pozitif) 0oC den düşük hava Sulu sepken

Kar
Buz kristallerinden oluşan yağışa kar denir. Yoğunlaşan damlalar daha da soğuyup sıfırın altına düşürse katı halde yoğunlaşmış damlacıklar oluşur. Bu 6 ve 8 gen buz kristalleri birleşerek kar lapasını oluşturur. Kar yalıtkandır. Bitkileri dondan korur. Yavaş eriyerek toprağa su depolar.

Dolu
0.5-5 cm çaplı, yağan buz parçalarına dolu denir. Tek bir buluttan düştüğü için lokal bölgelerde görülür. 10 sn-40 dakika arasında sürer. 23.5.1969 Günü Saat 17:15'de Ankara'ya Düşen Dolu Taneleri 2.7.2005 tarihinde Erzurum'da 20 dakika boyunca yağan dolu araç trafiğini olumsuz etkilerken, dolunun kalınlığı kimi yerlerde 2 santimetreye ulaştı. May 12, 2004 Giant Hail in Attica, Kansas, USA. En büyük dolu faciası Hindistan’da 1888 de meydana geldi. Düşen dolu taneleri sonucunda bir kısmı hemen bir kısmı da aldıkları yaralar sonucunda daha sonradan olmak üzere toplam 250 kişi öldü.

Çiğ
Havadaki su buharının çiğlenme noktasından düşük sıcaklığa sahip cisimler üzerinde yoğunlaşmasıyla oluşan damlacıklara çiğ denir.

Kırağı
Çiğden farkı yoğunlaşma 0oC nin altındaki cisimler üzerinde oluşuyor.

Kırç (Jivr)
Havadaki su buharının çok soğumuş ağaç dalları, tel, saçak, vb. cisimler üzerinde yoğunlaşarak buz tabakası haline gelmesidir. Kırağıdan ayrılan yönü, kristallerin üst üste yığılarak buz tabakası haline gelmesidir. Çiğ en çok ilkbaharda görülürken, kırağı ve kırç ise çoğunlukla sonbaharda gerçekleşir.

Vergla
Yağmurun 0 oC nin altındaki cisimler üzerine düşmesi ve burada donmasıyla oluşur.

Yağış Tipleri
Yağış olabilmesi için çiğlenme noktasının altında soğuma gerekir. Bu soğumanın tipine göre yağışlar Depresyonik, orografik, konvektif olabilir.

Depresyonik Yağışlar
Depresyonik yağış = siklonik yağış = cephesel yağış Yoğunluk ve sıcaklığı farklı iki hava karşılaşınca oluşur. Ilık hava hem karışımdan hem yükselmeden dolayı soğur. Soğuma yavaş olur. Uzun süreli ve düşük şiddetli, geniş alanlı yağış bırakır.

Depresyonik Yağışlar
Sıcak hava Soğuk hava Karışım Depresyonik Yağışlar Karışım

Orografik Yağışlar
Şiddetli yağış bırakabilir. Denize paralel yüksek dağlarda çok görünür. Deniz tarafı yağış alır.(Fön rüzgarında da anlatıldı).

Konvektif Yağışlar
Yeryüzünün sıcak kesimleri ile temas eden hava ısınır. Hava ısınır genleşir hafifler yükselir soğur = Yağış Nemin yüksek olduğu yaz başında şiddetli yağış olabilir (Kırkikindi yağmurları bu şekilde oluşur).

Sözlükte DOLU Nedir:
Dolu 0.5-5 cm çaplı, yağan buz parçalarına dolu denir. Tek bir buluttan düştüğü için lokal bölgelerde görülür. 10 sn-40 dakika arasında sürer. 23.5.1969 Günü Saat 17:15'de Ankara'ya Düşen Dolu Taneleri 2.7.2005 tarihinde Erzurum'da 20 dakika boyunca yağan dolu araç trafiğini olumsuz etkilerken, dolunun kalınlığı kimi yerlerde 2 santimetreye ulaştı. May 12, 2004 Giant Hail in Attica, Kansas, USA. En büyük dolu faciası Hindistan’da 1888 de meydana geldi. Düşen dolu taneleri sonucunda bir kısmı hemen bir kısmı da aldıkları yaralar sonucunda daha sonradan olmak üzere toplam 250 kişi öldü.

Sözlükte GÖKKUŞAĞI Nedir:
Gökkuşağı Nedir ? Güneş ışık yayar ve biz o ışığı beyaz ışık olarak tanımlarız. Gerçekte beyaz ışık birçok değişik dalga boyuna sahip renklerden oluşmaktadır. Ana renkler, kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, lacivert ve mordur. Dalga boyu en büyük olan kırmızı en küçük olan mor(menekşe)dur. Gökkuşağı yağmur sonrası güneşin ışınlarının prizma özelliği gösteren, yağmur damlacıklarından geçmesiyle oluşur. Aynı şekilde gökyüzünün renginin de mavi olması, atmosferdeki gaz moleküllerinin kısa dalga radyasyonunu tutması ve mavi ışığın değişik yönlere daha fazla dağılması sonucu oluşmaktadır. Gökkuşağı Türleri Evet, gökkuşağının türleri vardır. Birinci Gökkuşağı En çok rastlanan gökkuşağı türü, ilkel yani birinci gökkuşağıdır. Bu gök kuşağında kırmızı renk dış tarafa, mor renk iç tarafa isabet eder. Renklerin dıştan içe doğru dizilişi ise sırasıyla; kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, turkuaz, mavi ve mordur. İkinci Gökkuşağı Bazen de ışığı daha zayıf olan, tali yani ikinci gökkuşağına da rastlanır. Bu gökkuşağında da kırmızı en içte, mor renk ise en dıştadır. Yani renklerin dıştan içe doğru dizilişi sırasıyla; mor, mavi, turkuaz, yeşil, sarı, turuncu, kırmızıdır. Küçük Kuşaklar Birinci ve ikinci gökkuşağının haricinde sadece dar kırmızı veya kırmızı-yeşil renk bantlarından oluşan küçük kuşaklar da görülür ve bunlar birinci gökkuşaklarının iç tarafında ve ikincilerin dış tarafında bulunurlar. Gökkuşakları; ışık ışınlarının yağmur damlaları ve sis tanecikleri tarafından kırılması, yansıtılması ve dağıtılması ile meydana gelir demiştik. Büyük damlaların meydana getirdiği kuşaklar en parlak ve renk ayrılması en belirgin olanlarıdır. Küçük yağmur damlalarının meydana getirdiği kuşaklar ise daha zayıf ve daha geniş olurlar. Gökkuşakları genellikle yarım çember olarak gözükmelerine karşın, bir dağ tepesinden veya uçaktan bakıldığında, gökkuşağı konisi olarak adlandırılan çember şeklinde görülebilir.

Sözlükte ŞİMŞEK Nedir:


Şimşek Nedir

Şimşek Elektrik yüklü bir bulut ile diğer bir bulut arasındaki elektrik boşalmasıdır. Önceden tahmin edilmesi oldukça zordur. Fakat belli hava koşullarında meydana gelir.

Yıldırım Nedir

Yıldırım ise; bulut ile yeryüzü arasındaki elektrik boşalmaları olarak tanımlanır. Yıldırım, zigzaklı bir yol takip ederek kollar halinde aşağı doğru iner. Genellikle şiddetli bir yağmurla birlikte görülür.

Şimşek ve Yıldırım Nasıl Oluşur

Yıldırım, hava iyi bir elektrik iletkeni olmadığından hemen gerçekleşmez. yalıtılmış Havanın direncini yenmek için Pozitif ve Negatif yükler arasında yeterli fark oluşuncaya kadar bekler. Atmosfer içerisinde bir yörüngede birkaç çift başlangıç çarpması oluşur ve ondan sonra yerden buluta doğru pozitif yüklü yıldırım takip eder.

Isınan alçak Hava, gelen soğuk bir ön cephe tarafından yukarı itilir ve bulutlar içindeki pozitif ve negatif yükler birbirinden ayrılır. yüklerin bu ayrılması, bulutun tabanında toplanan negatif yüklerin, karadaki veya denizdeki pozitif yükleri çekmesine neden olur. bu etkileşim gerçekleştiğinde ise; pozitif yük ışığın üçte biri hızla yukarı doğru fırlar ve neon parlaklığında bir ışık oluşur.

Şimşek ve yıldırım, elektriksel direnci en küçük olan yolu izler ve arka arkaya 40'ın üzerinde zigzag çakışlardan oluşur. yakında çakan şimşekler kuru Ağaç dalları gibi çatallı görünüştedir. Bulut tepesinden stratosfere doğru boşalan şimşek ”roket şimşek” olarak adlandırılır.

Şimşek saniyede 90.000 mil (144.810 km.) yani neredeyde yarı ışık hızıyla hareket eder ve bir şimşeği başlangıcından sonuna kadar izlemek zordur. Hemen hemen aynı anda başlar ve sona erer. gürleme sesi ise 3 saniyede yaklaşık 1 km. (5 saniyede 1 mil) hareket eder. şimşek sesten 100.000 defa daha hızlıdır. Gökgürültüsünün şimşek görüldükten sonra işitilmesinin sebebi de bundandır. bu nedenle şimşek çakması görüldüğünde, gürültüyü duymadan önce saniyeleri sayarak, fırtınanın kabaca ne kadar uzaklıkta olduğu tahmin edilebilir.
 
Bilindiği gibi, insan yaşamını tehdit eden doğa afetlerinden biri de yıldırım çarpmasıdır. Bu tehlike günümüzde giderek artan bir ivme kazanmaktadır.

Yıldırım çarpmalarının çoğu açık alanlarda gerçekleşmektedir. konutlardaki yıldırım çarpmaları ise daha çok Telefon görüşmeleri sırasında yaşanmaktadır. Yıldırım çarpmaları çoğunlukla ölümle veya sakat kalmayla sonuçlandığı gibi işitme kaybı, yanma ve şiddetli elektrik çarpması da diğer etkileri arasında yer almaktadır.

Not : Dünyanın şimşek başkenti Florida olarak bilinmektedir. Abd'de her yıl 800'ü aşkın insan yıldırım çarpması sonucu hayatını kaybetmektedir.

Ülkemizde de yılda tahminen 100'ü aşkın kişi yıldırım çarpmaları sonucu ölmektedir. özellikle karadeniz bölgesi şimşekleri, yıldırımları ve gökgürültüleri ile ünlüdür. çok yeşil alana sahip olması ve bol yağmur alan bölge olması, karadeniz'i ülkemizin yıldırım ve şimşek bölgelerinden biri haline getirmiştir. bunu Akdeniz ve güneydoğu anadolu bölgeleri izlemektedir.

Şimşek ve Yıldırımın Özellikleri Nelerdir

Yıldırımın elektrik akımı olduğu 1752 yılında ben franklin tarafından keşfedilmiştir.
Yüksek binalar büyük akımların toprağa güvenlikle geçişini sağlayan paratonerlerle yıldırımdan korunurlar. yıldırımsavar diye de adlandırılan paratoneri franklin icat etmiştir.
Çoğu yıldırım vakası yaz aylarında ve öğle ile ikindi arasında meydana gelir.
Ortalama bir şimşek çakışı üç aydan daha fazla bir zaman için 100 wattlık bir ampulü yakabilir.
Yıldırım tarafından çarpılma şansınız 600.000'de 1 olarak tahmin edilmektedir.
Bir şimşek çakmasıyla bunun yakınındaki hava 50.000 fahrenayt'a kadar ısınır ki, bu güneş yüzeyindeki sıcaklıktan üç kat daha fazladır. hızı saniyede 90.000 mil'dir. şimşeğin ortalama kalınlığı 1-2 inç (2,5-5 cm.) dir.
Yıldırım aynı yere birden fazla düşebilir.
Dünyada her yılın her saniyesinde yaklaşık 100 yıldırım çarpması meydana gelmektedir.
Şimşek sık sık sağanak yağışların dışında da çakabilir.
Kauçuk tabanlı ayakkabı ve lastik tekerlek çemberi yıldırımdan korunmayı sağlamaz.
Yıldırım çarpmasından ölme riski, maruz kalan her insan için 1:28.500'dür.
Yıldırım tarafından çarpılan her 10 kişiden 9'u hala yaşamaktadır. Fakat kurtulanların yaklaşık %25'i uzun vadede psikolojik ve fizyolojik etkilere maruz kalır.
Yıldırımın durdurabileceği veya önlenebileceğini söylemek yanlıştır. tamamen fevri ve önceden bilinmeyen bir olaydır.
Şimşek, Bitki yetişmesi için önemli olan nitrojen bileşikler üretir. ilk insanın ateş kaynağı olmuştur.
Ortalama şimşek çakması 200.000 Amper elektriksel güç içerir. 20 miliamperden fazla akım, göğüs kaslarınızı büzerek nefes alıp vermenizin durmasına neden olabilir.
Bir fırtına sırasında uzun Ağaçların Altına sığınmaktan kaçının. Ağaçlar nem içeriğinin %20'lik bir parçasını tutabilir. biz insanlar ise nem içeriğinin %65'ine sahibiz. ağaçtan aşağıya doğru inen yıldırım en az dayanıklı bir yol izlemek ister.
Alınan darbe bazı garip olaylara neden olabilir; tavukları tüysüz bırakabilir, kafanızdan saçlarınızı yok edebilir ve sızlayan ayaklarınızı incitmeksizin ayakkabılarınızı çıkarabilir.
Yakın geçmişte insanlar şu işleri yaparlarken yıldırım çarpması neticesinde hayatlarını kaybettiler; sandalla giderken, yüzerken, Golf oynarken, bisiklete binerken, bir Ağacın altında dururken, çim biçme makinası kullanırken, telefonda konuşurken, bir kamyonu yüklerken, futbol oynarken, bir bot içerisinde balık avlarken ve dağa tırmanırken.

Yıldırıma Karşı Alınabilecek Önlemler

Yıldırımın göstergesi olan şimşek ve gökgürültüsünün olduğu durumlarda ne gibi önlemler alınabilir.

Açık Alanda Yıldırıma Karşı Alınabilecek Önlemler

1. Sağlam, dayanıklı tavana sahip binalar ile kesinlikle sert metal tavana sahip araçlar içerisine sığınılması gerekmektedir. küçük yapılardan, çadırlardan, üzeri tenteli araçlardan, üstü açık araçlardan ve ayrı kümelenmiş, küçük gruplar halindeki koruluk ve çalılıklardan uzak durunuz.
2. Eğer yerleşim yeri veya binadan uzak iseniz, çömeliniz. çömelmek için mutlaka çukur olan yerleri seçiniz, mümkünse Ayak parmaklarınızın ucuyla yere basınız, başınızı bacaklarınıza doğru eğerek, kulaklarınızı tıkayınız. yere yüzü koyun yatmayınız. başınız ve vücudunuzdaki tüm metal objeleri kendinizden uzaklaştırınız.
3. Saçlarınızda bir dikleşme veya etrafınızda bulunan kaya ve çit gibi nesnelerde vızıltı gibi sesler gelmeye başlarsa hemen yerinizi değiştiriniz ve başka uygun bir yerde yeniden pozisyon alınız.
4. Bu sürede uçurtma ile uzaktan kumandalı model uçak türü şeyler uçurmayınız.
5. Açık alanlarda golf sopası, şemsiye veya balık oltası türü uzun ve metal objelere dokunmayınız.
6. Metal yapılar, çitler ve metal objelere yakın durmayınız ve dokunmayınız.
7. Üstü açık Araba sürmeyiniz, ata ve bisiklete binmeyiniz.
8. Eğer araba kullanıyor iseniz hızınızı azaltınız. arabanızı yüksek ağaçlar ile güç kaynaklarından uzak tutunuz. tehlike süresince tavanı metal ve sağlam olan bir araba ve karavan içinde kalınız ama araç içerisinde metal parçalara dokunmayınız.
9. Su içindeyseniz hemen sudan çıkıp kendinize uygun bir sığınak bulunuz.
10. Eğer botta iseniz hemen kıyıya ulaşınız.
11. Üzerinde olduğunuz botun yeterince sağlam « topraklanmış » olduğundan emin olunuz.
12. Ağaçlar, bayrak, telefon ve posta direkleri gibi uzun objelerden güvenli bir uzaklıkta durunuz.
13. Çamaşır iplerinden, metal borulardan, raylardan ve bunlara benzer hayli uzak mesafeden yıldırımı size taşıyabilecek metalik devrelerden uzak durunuz.
14. Ormanda iseniz, gelişmiş küçük ağaçlar altında alçak bir alanda barınak bulmaya çalışınız. barınak ararken de sağanak yağışların sebep oldukları seylap için uyanık olunuz.
15. Bir tepe üstünde, herhangi bir açık alanda veya plajda durmayınız.
16. Bir grupla dışarıda iseniz, insanları birbirinden oldukça uzak tutacak şekilde dağılınız.

Kapalı alanlarda Yıldırıma Karşı Alınabilecek Önlemler

1. Gerekli olmadıkça kesinlikle dışarı çıkmayınız.
2. Kapılardan, pencerelerden, şöminelerden, radyatörlerden, sobalar, lavabolar ve metal borular gibi elektrik iletebilecek herşeyden uzak durunuz.
3. Kapalı yere (ev, oda, bina, vs.) dışardan gelen Elektrik, Anten, Radyo ve tv vericisi bağlantılarını kesiniz. bilgisayar modemi ile güç kaynaklarını kapatınız. bu tür aletlerden uzak durunuz.
4. Telefon kullanmaktan uzak durunuz. eğer acil olarak telefon görüşmesi yapılması gerekiyorsa görüşmenin kısa tutulması gerekmektedir.
5. Banyo, duş almayınız.

Elektronik aletlerin çalışmasına yardımcı olmak amacıyla kurulmuş Anten sistemlerinin bulunduğu yerlerde
1. Anten ve Elektronik aletlerin elektrik bağlantılarının Sağlıklı olarak topraklanmasının yapılması gerekmektedir.
2. Bu tür alanlarda çalışanların gerekmediği durumlarda açık alana çıkmamaları gerekir.
3. Eğer açık alana çıkmaları zorunlu ise topraklama hatlarından, metal uzantılardan, antenden veya yıldırımı çekebilecek sivri metal objelerden uzak durulmalıdır.
4. Mümkünse tehlikeli hava geçene kadar sistemin elektrik devresi kapatılmalıdır.

Yıldırım düşme ihtimali olan hava koşullarının özellikleri

1. Aşırı ve bunaltıcı bir Sıcak hava.
2. Öğleden sonar dikey olarak gelişen, pamuk yığınını andıran ve giderek gelişen bulut kümeleri.
3. Aniden artan rüzgar.
4. Yağışa kadar iyi görüş, yağış anında daralan görüş mesafesi.
5. Duyulan gökgürültüsü veya görülen şimşek.
6. Tek hücreli orajlar yarım ile bir Saat arası, çok hücreli orajlar (gökgürültülü sağanak yağış) 2 ile 4 saat arası etkisini sürdürebilmektedir. ülkemizde meydana gelen orajların %85'inin süresi yarım saattir.

Yıldırım düşme ıhtımalı olan hava koşullarının hava tahmın raporlarından öğrenilmesi
Sağanak ve gökgürültülü sağanak yağış. dolu.
“Kararsız hava koşullarının etkisinde“ gibi ifadelerle yıldırım düşme ihtimali olup olmadığı tahmin edilebilir.

Sonuç


Yıldırıma Karşı En Güvenli Bölgeler

a. camları açık veya tam kapalı metal araçlar.
b. sağlam ve kalıcı binalar.

Yıldırıma Karşı Güvensiz Bölgeler

a. kulübe & yağmur sığınakları gibi küçük yapılar.
b. çitler, geçitler, aygıtlar, elektriksel aletler, kablolar ve elektrik direkleri gibi metal nesnelerin yakınları.
c.aynı zamanda ağaçlardan – sudan - açık alanlardan - telefon veya kulaklık (sert kablolu) kullanımından kaçının.
yıldırım düşmelerine karşı nasıl güvenlik sağlanacağı kişisel bir karardır. şimşeğin ya da gökgürültüsünün ilk işaretlerinde sığınak arayın, iyi sığınaklar büyük binalar ve tamamı kapalı metal araçlardır. sığınakta son gözlemlediğiniz gök gürültüsü, şimşek ya da yıldırımdan sonra 30 Dakika boyunca kalınması öneriliyor.
eğer onu duyabılıyorsan uzaklaş, eğer onu görebılıyorsan kaç.

Yıldırımdan Etkilenmişlere İlkyardım

Yıldırım kurbanları daima ölüm halinde değillerdir. Eğer bir kişi yıldırım tarafından çarpılırsa, o kişi hiçbir elektrik yükü taşımaz ve bu nedenle ona dokunabilirsiniz. O kişi yıldırım tarafından çarpılma neticesinde yanmış ve şiddetli bir elektrik şoku almış olacaktır ve de usulüne uygun yapılacak bir ilkyardımla düzelebilecek bir kalp durması sözkonusu olabilecektir.
 
Görünüşte yıldırım çarpması neticesinde ölmüş gibi görünen çoğu insan eğer çabuk hareket edilirse düzgün bir tıbbi yardımla yeniden hayata döndürülebilir. Bir grup insan yıldırımdan etkilendiğinde, ölü gibi görünenlere ilk tedavi yapılmalıdır. Kendinde olmayan, fakat nefes alıp verenler muhtemelen kendilerine geleceklerdir.

İlkyardım, beyinde geri dönülemez bir zarar oluşmasını önlemek için 4 ila 6 dakika içerisinde bu nefes alamayan kişilere verilmelidir. Suni teneffüs, erişkinlerde her 5 saniyede bir ve bebek ve küçük çocuklarda her üç saniyede bir uygulanmalıdır.

Eğer kişi nefes almıyorsa ve nabız yoksa, kalbe ve akciğere canlandırma gereklidir. Bu suni teneffüs ile harici kalp masajının bir kombinasyonudur. Bu tıbbi müdahale, iyi yetiştirilmiş kişiler tarafından uygulanmalıdır.

Sadece sersemlemiş ve yaralanmamış gibi görünen kişiler de ilgiye ihtiyaç duyabilirler. Özellikle kıvrımların ve mücevheratların yakınlarındaki el ve ayak parmaklarını yanıklar için kontrol edin. Şok için ilkyardım verin. Kişinin yürümesine izin vermeyin. Birini yardıma gönderin. Yardım ulaşana kadar da kişiyle birlikte kalın.

Sözlükte YILDIRIM Nedir:


Şimşek Nedir

Şimşek Elektrik yüklü bir bulut ile diğer bir bulut arasındaki elektrik boşalmasıdır. Önceden tahmin edilmesi oldukça zordur. Fakat belli hava koşullarında meydana gelir.

Yıldırım Nedir

Yıldırım ise; bulut ile yeryüzü arasındaki elektrik boşalmaları olarak tanımlanır. Yıldırım, zigzaklı bir yol takip ederek kollar halinde aşağı doğru iner. Genellikle şiddetli bir yağmurla birlikte görülür.

Şimşek ve Yıldırım Nasıl Oluşur

Yıldırım, hava iyi bir elektrik iletkeni olmadığından hemen gerçekleşmez. yalıtılmış Havanın direncini yenmek için Pozitif ve Negatif yükler arasında yeterli fark oluşuncaya kadar bekler. Atmosfer içerisinde bir yörüngede birkaç çift başlangıç çarpması oluşur ve ondan sonra yerden buluta doğru pozitif yüklü yıldırım takip eder.

Isınan alçak Hava, gelen soğuk bir ön cephe tarafından yukarı itilir ve bulutlar içindeki pozitif ve negatif yükler birbirinden ayrılır. yüklerin bu ayrılması, bulutun tabanında toplanan negatif yüklerin, karadaki veya denizdeki pozitif yükleri çekmesine neden olur. bu etkileşim gerçekleştiğinde ise; pozitif yük ışığın üçte biri hızla yukarı doğru fırlar ve neon parlaklığında bir ışık oluşur.

Şimşek ve yıldırım, elektriksel direnci en küçük olan yolu izler ve arka arkaya 40'ın üzerinde zigzag çakışlardan oluşur. yakında çakan şimşekler kuru Ağaç dalları gibi çatallı görünüştedir. bulut tepesinden stratosfere doğru boşalan şimşek ”roket şimşek” olarak adlandırılır.

Şimşek saniyede 90.000 mil (144.810 km.) yani neredeyde yarı ışık hızıyla hareket eder ve bir şimşeği başlangıcından sonuna kadar izlemek zordur. hemen hemen aynı anda başlar ve sona erer. gürleme sesi ise 3 saniyede yaklaşık 1 km. (5 saniyede 1 mil) hareket eder. şimşek sesten 100.000 defa daha hızlıdır. gökgürültüsünün şimşek görüldükten sonra işitilmesinin sebebi de bundandır. bu nedenle şimşek çakması görüldüğünde, gürültüyü duymadan önce saniyeleri sayarak, fırtınanın kabaca ne kadar uzaklıkta olduğu tahmin edilebilir.
 
Bilindiği gibi, insan yaşamını tehdit eden doğa afetlerinden biri de yıldırım çarpmasıdır. bu tehlike günümüzde giderek artan bir ivme kazanmaktadır.

Yıldırım çarpmalarının çoğu açık alanlarda gerçekleşmektedir. konutlardaki yıldırım çarpmaları ise daha çok Telefon görüşmeleri sırasında yaşanmaktadır. Yıldırım çarpmaları çoğunlukla ölümle veya sakat kalmayla sonuçlandığı gibi işitme kaybı, yanma ve şiddetli elektrik çarpması da diğer etkileri arasında yer almaktadır.

Not : Dünyanın şimşek başkenti Florida olarak bilinmektedir. Abd'de her yıl 800'ü aşkın insan yıldırım çarpması sonucu hayatını kaybetmektedir.

Ülkemizde de yılda tahminen 100'ü aşkın kişi yıldırım çarpmaları sonucu ölmektedir. özellikle karadeniz bölgesi şimşekleri, yıldırımları ve gökgürültüleri ile ünlüdür. çok yeşil alana sahip olması ve bol yağmur alan bölge olması, karadeniz'i ülkemizin yıldırım ve şimşek bölgelerinden biri haline getirmiştir. bunu Akdeniz ve güneydoğu anadolu bölgeleri izlemektedir.

Şimşek ve Yıldırımın Özellikleri Nelerdir

Yıldırımın elektrik akımı olduğu 1752 yılında ben franklin tarafından keşfedilmiştir.
Yüksek binalar büyük akımların toprağa güvenlikle geçişini sağlayan paratonerlerle yıldırımdan korunurlar. yıldırımsavar diye de adlandırılan paratoneri franklin icat etmiştir.
Çoğu yıldırım vakası yaz aylarında ve öğle ile ikindi arasında meydana gelir.
Ortalama bir şimşek çakışı üç aydan daha fazla bir zaman için 100 wattlık bir ampulü yakabilir.
Yıldırım tarafından çarpılma şansınız 600.000'de 1 olarak tahmin edilmektedir.
Bir şimşek çakmasıyla bunun yakınındaki hava 50.000 fahrenayt'a kadar ısınır ki, bu güneş yüzeyindeki sıcaklıktan üç kat daha fazladır. hızı saniyede 90.000 mil'dir. şimşeğin ortalama kalınlığı 1-2 inç (2,5-5 cm.) dir.
Yıldırım aynı yere birden fazla düşebilir.
Dünyada her yılın her saniyesinde yaklaşık 100 yıldırım çarpması meydana gelmektedir.
Şimşek sık sık sağanak yağışların dışında da çakabilir.
Kauçuk tabanlı ayakkabı ve lastik tekerlek çemberi yıldırımdan korunmayı sağlamaz.
Yıldırım çarpmasından ölme riski, maruz kalan her insan için 1:28.500'dür.
Yıldırım tarafından çarpılan her 10 kişiden 9'u hala yaşamaktadır. Fakat kurtulanların yaklaşık %25'i uzun vadede psikolojik ve fizyolojik etkilere maruz kalır.
Yıldırımın durdurabileceği veya önlenebileceğini söylemek yanlıştır. tamamen fevri ve önceden bilinmeyen bir olaydır.
Şimşek, Bitki yetişmesi için önemli olan nitrojen bileşikler üretir. ilk insanın ateş kaynağı olmuştur.
Ortalama şimşek çakması 200.000 Amper elektriksel güç içerir. 20 miliamperden fazla akım, göğüs kaslarınızı büzerek nefes alıp vermenizin durmasına neden olabilir.
Bir fırtına sırasında uzun Ağaçların Altına sığınmaktan kaçının. Ağaçlar nem içeriğinin %20'lik bir parçasını tutabilir. biz insanlar ise nem içeriğinin %65'ine sahibiz. ağaçtan aşağıya doğru inen yıldırım en az dayanıklı bir yol izlemek ister.
Alınan darbe bazı garip olaylara neden olabilir; tavukları tüysüz bırakabilir, kafanızdan saçlarınızı yok edebilir ve sızlayan ayaklarınızı incitmeksizin ayakkabılarınızı çıkarabilir.
Yakın geçmişte insanlar şu işleri yaparlarken yıldırım çarpması neticesinde hayatlarını kaybettiler; sandalla giderken, yüzerken, Golf oynarken, bisiklete binerken, bir Ağacın altında dururken, çim biçme makinası kullanırken, telefonda konuşurken, bir kamyonu yüklerken, futbol oynarken, bir bot içerisinde balık avlarken ve dağa tırmanırken.

Yıldırıma Karşı Alınabilecek Önlemler

Yıldırımın göstergesi olan şimşek ve gökgürültüsünün olduğu durumlarda ne gibi önlemler alınabilir.

Açık Alanda Yıldırıma Karşı Alınabilecek Önlemler

1. Sağlam, dayanıklı tavana sahip binalar ile kesinlikle sert metal tavana sahip araçlar içerisine sığınılması gerekmektedir. küçük yapılardan, çadırlardan, üzeri tenteli araçlardan, üstü açık araçlardan ve ayrı kümelenmiş, küçük gruplar halindeki koruluk ve çalılıklardan uzak durunuz.
2. Eğer yerleşim yeri veya binadan uzak iseniz, çömeliniz. çömelmek için mutlaka çukur olan yerleri seçiniz, mümkünse Ayak parmaklarınızın ucuyla yere basınız, başınızı bacaklarınıza doğru eğerek, kulaklarınızı tıkayınız. yere yüzü koyun yatmayınız. başınız ve vücudunuzdaki tüm metal objeleri kendinizden uzaklaştırınız.
3. Saçlarınızda bir dikleşme veya etrafınızda bulunan kaya ve çit gibi nesnelerde vızıltı gibi sesler gelmeye başlarsa hemen yerinizi değiştiriniz ve başka uygun bir yerde yeniden pozisyon alınız.
4. Bu sürede uçurtma ile uzaktan kumandalı model uçak türü şeyler uçurmayınız.
5. Açık alanlarda golf sopası, şemsiye veya balık oltası türü uzun ve metal objelere dokunmayınız.
6. Metal yapılar, çitler ve metal objelere yakın durmayınız ve dokunmayınız.
7. Üstü açık Araba sürmeyiniz, ata ve bisiklete binmeyiniz.
8. Eğer araba kullanıyor iseniz hızınızı azaltınız. arabanızı yüksek ağaçlar ile güç kaynaklarından uzak tutunuz. tehlike süresince tavanı metal ve sağlam olan bir araba ve karavan içinde kalınız ama araç içerisinde metal parçalara dokunmayınız.
9. Su içindeyseniz hemen sudan çıkıp kendinize uygun bir sığınak bulunuz.
10. Eğer botta iseniz hemen kıyıya ulaşınız.
11. Üzerinde olduğunuz botun yeterince sağlam « topraklanmış » olduğundan emin olunuz.
12. Ağaçlar, bayrak, telefon ve posta direkleri gibi uzun objelerden güvenli bir uzaklıkta durunuz.
13. Çamaşır iplerinden, metal borulardan, raylardan ve bunlara benzer hayli uzak mesafeden yıldırımı size taşıyabilecek metalik devrelerden uzak durunuz.
14. Ormanda iseniz, gelişmiş küçük ağaçlar altında alçak bir alanda barınak bulmaya çalışınız. barınak ararken de sağanak yağışların sebep oldukları seylap için uyanık olunuz.
15. Bir tepe üstünde, herhangi bir açık alanda veya plajda durmayınız.
16. Bir grupla dışarıda iseniz, insanları birbirinden oldukça uzak tutacak şekilde dağılınız.

Kapalı alanlarda Yıldırıma Karşı Alınabilecek Önlemler

1. Gerekli olmadıkça kesinlikle dışarı çıkmayınız.
2. Kapılardan, pencerelerden, şöminelerden, radyatörlerden, sobalar, lavabolar ve metal borular gibi elektrik iletebilecek herşeyden uzak durunuz.
3. Kapalı yere (ev, oda, bina, vs.) dışardan gelen Elektrik, Anten, Radyo ve tv vericisi bağlantılarını kesiniz. bilgisayar modemi ile güç kaynaklarını kapatınız. bu tür aletlerden uzak durunuz.
4. Telefon kullanmaktan uzak durunuz. eğer acil olarak telefon görüşmesi yapılması gerekiyorsa görüşmenin kısa tutulması gerekmektedir.
5. Banyo, duş almayınız.

Elektronik aletlerin çalışmasına yardımcı olmak amacıyla kurulmuş Anten sistemlerinin bulunduğu yerlerde
1. Anten ve Elektronik aletlerin elektrik bağlantılarının Sağlıklı olarak topraklanmasının yapılması gerekmektedir.
2. Bu tür alanlarda çalışanların gerekmediği durumlarda açık alana çıkmamaları gerekir.
3. Eğer açık alana çıkmaları zorunlu ise topraklama hatlarından, metal uzantılardan, antenden veya yıldırımı çekebilecek sivri metal objelerden uzak durulmalıdır.
4. Mümkünse tehlikeli hava geçene kadar sistemin elektrik devresi kapatılmalıdır.

Yıldırım düşme ihtimali olan hava koşullarının özellikleri

1. Aşırı ve bunaltıcı bir Sıcak hava.
2. Öğleden sonar dikey olarak gelişen, pamuk yığınını andıran ve giderek gelişen bulut kümeleri.
3. Aniden artan rüzgar.
4. Yağışa kadar iyi görüş, yağış anında daralan görüş mesafesi.
5. Duyulan gökgürültüsü veya görülen şimşek.
6. Tek hücreli orajlar yarım ile bir Saat arası, çok hücreli orajlar (gökgürültülü sağanak yağış) 2 ile 4 saat arası etkisini sürdürebilmektedir. ülkemizde meydana gelen orajların %85'inin süresi yarım saattir.

Yıldırım düşme ıhtımalı olan hava koşullarının hava tahmın raporlarından öğrenilmesi
Sağanak ve gökgürültülü sağanak yağış. dolu.
“Kararsız hava koşullarının etkisinde“ gibi ifadelerle yıldırım düşme ihtimali olup olmadığı tahmin edilebilir.

Sonuç


Yıldırıma Karşı En Güvenli Bölgeler

a. camları açık veya tam kapalı metal araçlar.
b. sağlam ve kalıcı binalar.

Yıldırıma Karşı Güvensiz Bölgeler

a. kulübe & yağmur sığınakları gibi küçük yapılar.
b. çitler, geçitler, aygıtlar, elektriksel aletler, kablolar ve elektrik direkleri gibi metal nesnelerin yakınları.
c.aynı zamanda ağaçlardan – sudan - açık alanlardan - telefon veya kulaklık (sert kablolu) kullanımından kaçının.
yıldırım düşmelerine karşı nasıl güvenlik sağlanacağı kişisel bir karardır. şimşeğin ya da gökgürültüsünün ilk işaretlerinde sığınak arayın, iyi sığınaklar büyük binalar ve tamamı kapalı metal araçlardır. sığınakta son gözlemlediğiniz gök gürültüsü, şimşek ya da yıldırımdan sonra 30 Dakika boyunca kalınması öneriliyor.
eğer onu duyabılıyorsan uzaklaş, eğer onu görebılıyorsan kaç.

Yıldırımdan Etkilenmişlere İlkyardım

Yıldırım kurbanları daima ölüm halinde değillerdir. Eğer bir kişi yıldırım tarafından çarpılırsa, o kişi hiçbir elektrik yükü taşımaz ve bu nedenle ona dokunabilirsiniz. O kişi yıldırım tarafından çarpılma neticesinde yanmış ve şiddetli bir elektrik şoku almış olacaktır ve de usulüne uygun yapılacak bir ilkyardımla düzelebilecek bir kalp durması sözkonusu olabilecektir.
 
Görünüşte yıldırım çarpması neticesinde ölmüş gibi görünen çoğu insan eğer çabuk hareket edilirse düzgün bir tıbbi yardımla yeniden hayata döndürülebilir. Bir grup insan yıldırımdan etkilendiğinde, ölü gibi görünenlere ilk tedavi yapılmalıdır. Kendinde olmayan, fakat nefes alıp verenler muhtemelen kendilerine geleceklerdir.

İlkyardım, beyinde geri dönülemez bir zarar oluşmasını önlemek için 4 ila 6 dakika içerisinde bu nefes alamayan kişilere verilmelidir. Suni teneffüs, erişkinlerde her 5 saniyede bir ve bebek ve küçük çocuklarda her üç saniyede bir uygulanmalıdır.

Eğer kişi nefes almıyorsa ve nabız yoksa, kalbe ve akciğere canlandırma gereklidir. Bu suni teneffüs ile harici kalp masajının bir kombinasyonudur. Bu tıbbi müdahale, iyi yetiştirilmiş kişiler tarafından uygulanmalıdır.

Sadece sersemlemiş ve yaralanmamış gibi görünen kişiler de ilgiye ihtiyaç duyabilirler. Özellikle kıvrımların ve mücevheratların yakınlarındaki el ve ayak parmaklarını yanıklar için kontrol edin. Şok için ilkyardım verin. Kişinin yürümesine izin vermeyin. Birini yardıma gönderin. Yardım ulaşana kadar da kişiyle birlikte kalın.

Sözlükte HORTUM Nedir:


Hortum Nedir ?
Hortum, kümülüs bulutları ile bağlantılı olarak silindir şekilinde dönerek gezen bir rüzgar türüdür. Bu “hortum” bulutlardan yere kadar uzanır ve büyük yıkıcı güce sahip olan bir doğa felaketidir. Hortumlar hakkında bir bilimsel teori ilk olarak 1917 yılında Alfred Wegener tarafından üretilmiştir ve bu teori günümüzde de doğru olarak kabul edilmektedir.

Bir denizin ya da gölün üzerinde meydana gelen bir hortum, yerden emdiği sular ile bir “Su hortumu” oluşturur.


Bir hortum’un oluşması
Bir hortumun meydana gelmesi çok karmaşıktır, ve hâlâ tatmin edici bir bilimsel açıklama ortaya sürülememiştir. Ayrıntılara yönelik soruların hepsi cevaplandırılamamış olmasına rağmen, bir hortum’un mekanik özellikleri iyi tanınmaktadır. Belli koşullar altında dünyanın her yerinde ve her zaman hortumlar oluşabilir. Atmosferin bir hortum üretmesinde, ne belli bir zaman ne de belli bir coğrafya sınırı bulunur. Ama bir hortum oluşma olasılığı az veya çok olan bölgeler ve zamanlar kabaca şekilde belirlenebilir (bunun ayrıntıları daha aşağıda Klimatoloji başlığı altında açıklanmıştır).


Bir hortum için elverişli olan hava koşulları
Bir hortumun oluşabilmesi için atmosferin yüksek bölümlerine kadar çıkabilecek konveksiyon olması gerekir: Atmosferin katlarını zayıflatan, dik olarak göğe çıkan ve yükseldikçe soğuyan hava; atmosferin 1 – 2 kilometre yükseklerine kadar nemli hava bulunması ve bu nemli konveksiyonu başlatacak, güneş ışıklarının yere çarpmasıyla oluşan bir sıcak hava termiği.

Bu tür fırtınaların oluşması için katkıda bulunan diğer bir etken, havada ve bulutlardaki su buharındabulunan ısıdır. Ancak kondensasyon ile etkili hale gelen bu ısı katkısı hali hazırda var olan ısı ile birlikte bir nemli konveksiyon’u mümkün kılar. Nemli konveksiyon olmadan diğer koşullar, kücük-tromb denilen zararsız hortumlar oluşturabilirler ama eğer bu küçük-tromb’lar nemli konveksiyon termiği ile temasa geçerse bunlar da gerçek bir hortum oluşturabilir. Dünyanın kuzey yarımküresinde oluşan hortumlar, saatin tersi yönde, güney kümede oluşan hortumlar saat yönünde döner.


Mezosiklon hortumlar
Mezosiklon hortumların yukarıda anlatılanlara ek özellikleri, iki ayrı yönden gelen rüzgarın birbiri ile kesişmesi; yani yükseğe doğru yönlerinin degişmesi. Bu şartlar altında dönerek yükselen bir rüzgara (mezosiklon’a) sahip olan bir “Süper-hücre” olusur. Bu Süper-hücre saatlerce sürebilir ve dev dolu taneleri, bardaktan boşanırcasına yağmur ve yukarıdan gelip yere çarpan 200 km/sa hızında “düşen-rüzgâr”lar yaratabilir. Böyle bir süper-hücre’nin bir hortum oluşturması olasılığı %10-%20 civarındadır.