Cevap : Gestalt Kuramı, algısal örgütleme yasaları ile uyaranların nasıl örgütlendiğini açıklamıştır. Bu yasalar kuramcılara göre, öğrenmeyi açıklamaya yardım eden dinamiklerdir.

1. Şekil - Zemin İlişkisi

Gestalt psikologları vazo-profil deneyimi ile yaptıkları araştırma sonucu, şekil ve zemin, siyah ve beyaz, birbirinin yerini alabiliyor, yer değiştirebiliyor ancak görsel sistemimiz düzene alışık olduğundan, ikisini aynı anda görmez, bir nesneyi ötekinden ayıran çizgiyi, bir tek şekli ve zemini algılar. Beyin neye dikkat etmeli, neyi görmezden gelmeli ayırımını otomatik olarak yapar. İnsanın algılama sistemi şekil ve zemin arasında bir ayırım yapar. Şekil, bireyin dikkatinin üstünde odaklaştığı şeydir; zemin ise şeklin gerisinde, dikkat edilmeyen, algı alanına girmeyen şeydir. Şekil, zeminden daha dikkat çekici, daha çarpıcı özelliklere sahiptir. Fakat bazı durumlarda şekil ve zeminin birbiriyle yer değiştirdiği, hangisinin şekil hangisinin zemin olduğuna karar verilemediği durumlar olabilir. Birey, bir yönden baktığında şekli zemin olarak algılayabilir. Bir diğer yönden baktığında da zemin, şekil özelliği kazanabilir. Ancak aynı anda her ikisi de şekil olarak algılanamaz. İnsanların nesne algılamalarındaki başlıca örgütleyici eğilim, şekil ve zeminin birbirlerinden ayrılmasına ilişkindir.

Şekil ve zeminin ayırıcı özellikleri;

1.  Şekil, anlamı içerir, dikkat çekicidir, nesneye benzer, zeminin önünde yer alır.
2.  Zemin, arka planda, anlam içermez, biçimi belirsizdir.
3.  Kenar çizgi, şekli zeminden ayırır, nesnenin şekline aittir.
4.  Kamuflaj hâlinde şekil ve zemin belirsizliği yaşanır şekil ancak hareket ettiği takdirde fark edilir (Senemoğlu, 2009, s.242; Polotnik, 2009, s.127)

2. Yakınlık Yasası

Organizma, bir alandaki ögeleri, nesneleri birbirlerine olan yakınlıklarına göre gruplandırarak algılama eğilimindedir. Nesneler bir örüntüyü temsil ediyor olarak görülür ve uzaydaki noktalar birbirlerinden uzakta olsalar bile tek bir düzlem üzerinde uzanıyor olarak yorumlanırlar. Organizma bir alandaki ögeleri, nesneleri birbirlerine olan yakınlıklarına göre gruplandırarak algılama egilimindedir. Eğer birbirine zaman ve mekân bakımından yakın olan ögeler birbirine ait, birbiriyle ilişkili ise hatırlanmaktadır. Örneğin; şeker - çay, okyanus - gemi, öğrenci - okul gibi sözcük grupları kolay hatırlanmaktadır.

3. Benzerlik Yasası

Birbirine benzer birimler bir algısal bütünlük kazanırlar. Kalabalığa baktığımız zaman bazı özelliklerine göre bireyleri gruplarız; yaş benzerligine göre grupladığımızda çocukları, gençleri, orta yaşlıları ve ihtiyarları görürüz. Cinsel benzerliği kullanarak erkek ve dişi gruplarını algılarız. Aynı topluluğu, giydikleri giysilerin renklerine göre de gruplayabiliriz. Şekil, renk, doku, cinsiyet vb. pek çok özellik bakımından birbirine benzer maddeler birlikte gruplanarak algılanırlar. Benzerlik faktörü, görsel uyarıcıların algılanmasında olduğu kadar işitsel uyarıcıların algılanmasında da önem taşır.

4. Tamamlama Yasası

Organizma, tamamlanmamış etkinlikleri, şekilleri, sesleri tamamlayarak algılama eğilimindedir. Böylece Gestalt’a ulaşmaktadır.

5. Devamlılık Yasası

Aynı yönde giden noktalar, çizgiler vb. birimler birlikte gruplanarak algılanma eğilimindedir.

6. Algısal Değişmezlik

Bir objenin değişik koşullar altında aynı biçimde görülmesine, algılanmasına algısal değişmezlik denir. Örneğin kapı değişik durumlarda farklı görülmesine rağmen biz kapıyı hangi açıda olursa olsun aynı kapı olarak algılarız. (Gerrig; Zimbardo, 2012, s.115-117)

7. Pragnaz Yasası

Gestaltçılar, örgütlemenin yardımcı yasalarını daha genel ortak bir yasa çerçevesinde toplayarak bu genel yasaya “Pragnaz Yasası” adını vermişlerdir. Koffka, bu yasayı şu şekilde açıklamaktadır: “Psikolojik olayda anlamlı, tam ve basit olma eğilimi vardır.” Bir başka ifade ile insan beyni eksik olanları tamamlayarak, bozuk ve düzensiz olanları dışarda bırakmak suretiyle basitleştirerek örgütlemektedir. Bu örgütlenmiş yapı da şekil olarak algılanmakta diğer özellikler dışarıda kalarak zemin hâline dönüşmektedir. Gestaltçılar, Pragnanz Yasası’nı algılama, öğrenme ve belleği incelenmesinde yol gösterici bir ilke olarak kullanmıştır. Daha sonra kişilik çözümlemeleri ve psikoterapi alanlarında da bu yasadan yararlanmışlardır. Koffka’ya göre dışarıdan gelen duyusal uyarımları anlamlandırma ve örgütlemede sadece bu yasa değil, aynı zamanda bireyin inançları, değerleri, gereksinimleri, tutumları da etkili olmaktadır. Bu nedenle aynı fiziksel çevrede bulunan kişilerin çevreyi yorumlamaları ve tepkileri farklı olabilmektedir (Schunk, 2011, s.141; Senemoğlu, 2009, s.242; Polotnik, 2009, s.127)

---

---

Diğer Cevaplara Gözat