Cevap :

ANLATICI VE BAKIŞ AÇISI:

Metinde, hakim anlatıcının bakış açısı kullanılmıştır. Anlatıcı her şeyi bildiği, olaylara tam olarak hakim olduğu için olayları yorumlama gücü yüksektir ve bu özelliğiyle okurların karakterleri daha iyi tanımasına, anlatılanları daha iyi anlamlandırmasına katkı sağlar.

ANLATIM TÜRLERİ VE TEKNİKLERİ:

Öyküleyici, betimleyici, destansı anlatım, diyalog tekniği...

KONUSU:

Oğuz yiğitlerinden Basat'ın olağanüstü özelliklere sahip bir yaratık olan Tepegöz'le mücadele etmesi ve sonunda onu öldürmesi anlatılıyor.

TEMASI:

Kahramanlık, yiğitlik ve cesaret

TEMEL ÇATIŞMASI:

Metnin temel çatışması iyi-kötü çatışmasıdır. Bu hikayede yiğitlik, kendine güven ve iyiliğin sembolü olan Basat'la kötü, bencil bir yaratık olan Tepegöz'ün çatışması vardır.

OLAY ÖRGÜSÜ:

1. Bir gece düşman saldırısı nedeniyle Oğuz kavminin ürkerek göç etmesi
2. Göç sırasında yolda Aruz Koca'nın küçük çocuğunu düşürmesi, bir aslanın çocuğu bulup götürmesi ve besleyip büyütmesi
3. Oğuz kavminin bir müddet sonra yurtlarına geri dönüp yerleşmesi, aslanın besleyip büyüttüğü çocuğun yaptıkları, Oğuz beylerinin toplanıp çocuğu aslanın ininde yakalayıp getirmeleri ve çocuğun her seferinde geri kaçması
4. Dede Korkut’un gelip çocuğu insan olduğuna ve ailesi ile birlikte yaşamaya ikna edip çocuğa Basat adını vermesi...
5. Aruz Koca'nın çobanı Konur Koca Saru Çobanın pınar başında peri kızlarını görmesi.
6. Konur Koca Saru Çobanın pınar başındaki peri kızlarından birini yakalaması ve onunla ilişki kurması
7. Peri kızının bir yıl sonra ona bir emanet vereceğini ve bunun Oğuz’un başına bela getireceğini söyleyerek uçup gitmesi
8. Çobanın bir yıl sonra tekrar yaylaya göçmesi
9. Peri kızının bir yığınak getirip çobana vermesi
10. Çobanın bu yığınağı teptikçe yığınağın büyümesi
11. Yığınağın içinden bir oğlan çıkması, oğlanın gövdesi adam şeklinde, tepesinde bir gözü olması
12. Aruz Koca bu oğlanı evine götürmesi
13. Tepegöz'ün günde bir kazan süt içmesi, oynadığı oğlancıkların birisinin burnunu, birisinin kulağını yiyerek onlara zarar vermesi, herkesin bundan büyük zarar görmeye başlaması.
14. Tepegöz'ün Aruz Koca tarafından evden kovulması
15. Tepegöz'ün yüce bir dağın başını tutması, adam kaçırıp Oğuzlara zarar vermesi, tüm Oğuz yiğitlerini yemesi
16. Oğuzların Tepegöz'e bir çare bulamamaları
17. Oğuzlar anlaşmak için Dede Korkut'u Tepegöz'e yollamaları
18. Tepegöz’e günde iki adam, beş yüz koyun, yemeklerini pişirmek için de Yunlu Koca ile Yapağulu Koca'yı verme şartıyla anlaşma sağlanması.
19. Sıra ikinci oğluna gelen Kapak Kan’ın karısının ağlayarak gazadan dönen Aruz oğlu Basat’tan yardım istemesi
20. Basat'ın yaşlı kadını dinlemesi, olan biten her şeyi öğrenmesi
21. Basat'ın Tepegöz’ü öldürmeye karar vermesi
22. Basat'ın Tepegöz’ün bulunduğu Salahana Kayasına gelir.
23. Zorlu bir mücadeleden sonra Basat'ın Tepegöz'ü öldürmesi
24. Oğuz beylerinin haberi almaları, Dede Korkut'un gelmesi, Basat’ı övmesi ve Oğuzların yurtlarına dönmesi.

KİŞİLER VE ÖZELLİKLERİ:

1. Basat: Zekasına ve kendisine güvenen, cesur, yiğit ve yardımsever biridir. Oğuz toplumuna bela olan Tepegöz'ü zekası, öz güveni ve cesaretiyle yenmeyi başarmıştır.
2. Tepegöz: Doğaüstü özelliklere sahip, korkunç, doymak bilmeyen bencil bir yaratıktır.
3. Çoban: Yozlaşmış insani zaaflara sahip, toplumsal değerleri hiçe sayan, peri kızını yakalayarak ona kötülük yapan biridir. Tepegöz gibi bir varlığın ortaya çıkmasına neden oluyor.
4. Aruz Koca: Basat'ın babası, fedakar, koruyucu bir babadır.
5. Dede Korkut: Oğuz’un koruyucusu, ozanı, bilge kişisi olarak her sorunu çözebilme gücüne sahip, maddi gücün manevi güçle bütünleştiği, bir ulu insandır. Oğuzlar için çok önemli bir statüdedir.

DİL VE ANLATIM ÖZELLİKLERİ:

1. Anlatım nazım-nesir karışık "öyküleme" biçimindedir. Olaylar nesir halinde, önem­li söyleyişler nazım biçimindedir. Söz dizimlerinde, fiil çekimlerinde, deyimlerde Oğuz Türkçesine özgü deyişler, atasözü niteliğinde söylenişler vardır. Konuşmalar can­lı, anlatım hareketlidir.
2. Nesneler ve kişiler sürekli sıfatlarla anlatıl­mıştır : "Ağ sakallı babamı, ağ börçekli anamı, Kaadir Tanrı, ağ sakallı Uruz Koca, Alplar başı Kazan."
3. Eser, halkın konuşma diliyle yazılmasına karşın, İslâm kültürünün etkisiyle, öztürkçe sözcük­lerin yanısıra yabancı kökenli sözcüklere de yer verilmiştir: Şâdlık etmek, meşhur, zeval, zebun, helak olmak, nâgehandan, harami vb. 
4. Bazı cümleler katkısız Türkçe sözcüklerle kurulmuştur: Kalarda ve koparda yiğit, yerin ne yer­dir?
5. Günümüzde Azeri şivesinde kullanılan söz­cükler de görülmektedir: Yahşi (iyi, hoş, güzel).
6. Metinde klişeleşmiş söz biçimleri vardır: "Hânım hey, Dedem Korkut geldi, aydur, soylamış, bir daha soylamış, adını ben verdim, yaşını Allah versin."
7. Cümlelerin yüklemlerinde secilere yer veril­miştir: "Bire koyun başlan erkeç, bir bir gel geç. Kılıcını çıkardı, tuttu, iki parça böldü."
8. Yer yer aliterasyon örnekleri de görülmek­tedir: "Kara kanlı sulardan geçit versin. Kalarla ko­parda yiğit yerin ne yerdir?" tümcelerindeki "K" sesleri ve "Adam adın sorar olsan kaba ağaç" tümcesindeki "A" sesleri gibi.

---

---

Diğer Cevaplara Gözat