Sunum İçeriği

TURİZM EKONOMİSİ DERS NOTLARIÖğr. Gör. Gökhan EMİRBartın Meslek YüksekokuluBARTIN, 2012TEMEL EKONOMİK KAVRAMLARSektör; Aynı işi yapan topluluk veya bölüm veya kısım veya dal. Ekonomide üç temel sektör bulunur. Ekonomi bir sosyal bilim dalıdır. İnsan ve toplum davranışları üzerinde inceleme yapar.Ekonomi: Sınırsız insan ihtiyaçları ile kıt kaynaklar arasındaki ilişkiyi inceleyen bir sosyal bilim dalıdır.İhtiyaç: Karşılandığında insana mutluluk veren karşılanmadığında ise hüzün veren bir duygudur.Kıtlık: Bir malın piyasada hiç bulunmaması ya da çok az bulunmasıdır. Ekonomide insanların bütün ihtiyaçlarını karşılamaya yetmeyen her mal ister kolay bulunsun isterse hiç bulunmasın kıt olarak kabul edilir.Kıtlıkla Mücadelede 3 Önemli Sorun/ Ekonomilerin Ortak SorunlarıKaynakların tam kullanımıKaynakların etkin kullanımıEkonomik büyüme ve kalkınmaKaynakların Tam Kullanımı: Bir ülke, bölge ya da işletmenin sahip olduğu üretim faktörlerinin (emek, doğa, sermaye, girişimci) tümünü üretim faaliyetlerine katmasıdır. Buna tam istihdam ya da tam kullanım denir. Üretim faktörleri üretime tam olarak katılamadığında ya da atıl kaldığında buna da eksik istihdam ya da eksik kullanım denir.Kaynakların Etkin Kullanımı: Etkinlik; ekonomideki kaynakların tam, yerinde ve verimli kullanılmasıdır. Yani kaynakların etkin kullanılması demek; A: Hangi mal ne kadar üretilecek (dağılımda etkinlik)B: Hangi yöntemle nasıl üretilecek (üretimde etkinlik)C: Hedef kitle ya da tüketici kim olacak (bölüşümde etkinlik)A’ya örnek: Bir turizm bölgesinde 10 bin yatağa ihtiyaç varken 20 bine çıkarılması 10 bin yatağın atıl kalması demektir.B’ye örnek: Otomobil mi üreteceksiniz, tekstil mi üreteceksiniz? Biri sermaye yoğun diğeri emek yoğun üretimdir. Toplumun yapısına uygun bir üretim şekli seçilmezse ki, Türkiye emek yoğun bir ülke olup sermaye azdır, kıt kaynak atıl kullanacak ve eksik istihdam olacaktır.C’ye örnek: Zengin kitleye mi fakir kitleye mi üretim yapılacak? Çünkü bölüşüm sonucunda bir toplumda bazıları zengin bazıları yoksul olacaktır. Kimin daha zengin kimin daha yoksul olacağı üretim sonucunda ortaya çıkacaktır.Bilgi Notu 1: Gelişmiş batı ülkelerindeki ekonomilerin güçlü olması nedeniyle, bu ülkeler sanayileşmelerini yıllar önce tamamlamış bulunmaktadır. Bu ülkelerde sermaye birikimi üst düzeydedir ve eğer sermaye yoğun üretilmesi gerekli olan bir mal tekrar emek gücü ile üretilecek olursa sermayenin atıl beklediği ve bununda toplumda bir refah kaybına yol açtığını söylemek mümkündür. Benzer şekilde az gelişmiş ve tarım nüfusuna dayalı bir ülkede, üretim tekniğini değiştirip teknolojik açıdan gelişmiş makinelerin kullanılması birçok insansın tarım sektörü dışında kalmasına yol açacak; sonuçta açıkta kalan işgücü iş bulamayacağından işsiz kalacaktır. Bu durum yine bir eksik istihdam durumudur ve üretim faktörlerinin bir kısmı atıl kaldığı için tam istihdam düzeyinde üretilmesi gerekli olan mal ve hizmet düzeyine ulaşılamayacak ve yine toplumun geneli için bir refah kaybı söz konusu olacaktır. Ekonomik Büyüme ve Kalkınma: Ekonomik büyüme; bir ülkenin maddi refah artışını ifade eder. Kalkınma ise; üretim ve kişi başı gelirle birlikte toplumun sosyo-kültürel açıdan da değişmesi demektir. Gelişmiş ülkelerin üretim kapasitesini artırmasına ekonomik büyüme, az gelişmiş ülkelerinkine ise ekonomik kalkınma denir. Ancak büyüme süreci gelişmiş ve az gelişmiş ülkeleri kapsadığı halde, kalkınma süreci sadece az gelişmiş ülkeler için kullanılan bir kavramdır. Nitekim az gelişmiş ülke ekonomik açıdan büyümeyi sağlayabilir ancak kalkınamayabilir. Oysaki bu tür ekonomiler için önemli olan kalkınma sürecini başarıyla gerçekleştirebilmektir. Ekonominin BölümleriMikro: Ekonominin insan, aile, tüketici, firma, işletme gibi küçük birimlerin davranışını inceleyen kısmına denir.Makro: Ulusal gelir, toplam üretim – toplam tüketim, toplam yatırım, büyüme ve kalkınma gibi toplum davranışlarını inceleyen kısmına denir. Örneğin; mikroekonomi tek bir ürünün fiyatı üzerinde inceleme yaparken makroekonomi genel fiyat düzeyi üzerinde inceleme yapar.Ekonomide birde pozitif ve normatif ekonomi ayrımı vardır. Pozitif ekonomi, ekonomi biliminin teoriye yönelik kısmı olup, olaylara objektif bir şekilde yaklaşır. Ekonomik olaylar gerçek yaşamdan alınan gerçek verilerle test edilerek neden-sonuç ilişkisi içerisinde incelenmeye çalışılır. Normatif ekonomi, toplumsal refahın en üst düzeye çıkarılması için ne yapılması gerektiğini inceler. Bir başka deyişle, değer yargılarına yer verir ve subjektif hedefler söz konusudur. Örneğin enflasyon nedir? Nasıl ortaya çıkar? Sorusunun yanıtını ramak ve bunu bir teoriye dayandırarak açıklamak pozitif ekonominin; bir ülkede gelir dağılımının adil olup olmadığını değerlendirmek yada yoksulluğun nasıl azaltılacağına çözüm aramak normatif ekonominin konusudur. Ülkelerin Gelişmişlik Düzeylerine Göre SınıflandırılmasıAz Gelişmiş: Tarıma dayalı ekonomidir. Ekonomide istikrarsızlık ve bağımlılık vardır. Örneğin Afganistan Gelişmekte Olan: Kısmen sanayileşmiş, dış ticarete açık, sınırlı sermaye girişi, emek yoğun üretim, kendi kendini besleyen bir ülke yapısı vardır. Örneğin TürkiyeGelişmiş: Üst düzey sermaye birikimi, sermaye yoğun üretim, mali ve finansal piyasalarda tam bir serbestleşme vardır. Örneğin ABD, Fransa, İngiltereÜretim FaktörleriÜretim faktörleri olmadan bir ekonomide üretimin gerçekleştirilmesi mümkün değildir.Emek: Mal ve hizmet üretiminde kullanılan insanın her türlü fiziksel ve zihinsel yetenekleridir. Karşılığı ücret’tir.Toprak: Üzerinde üretimin gerçekleştirildiği fiziki yüzeydir. Karşılığı rant (gelir)tır.Sermaye: Mal ve hizmetlerin üretilmesinde insanlar tarafından kullanılan uzun ömürlü araçlardır. Fiziki (bina-makine) ve beşeri (bilgi-beceri) sermaye olarak ikiye ayrılır. Karşılığı faiz’dir.Girişimcilik: Diğer üretim faktörlerini organize ederek istenilen mal ve hizmetlerin üretimini gerçekleştiren faktördür. Bir birey olabileceği gibi bir şirket – firmada olabilir. Karşılığı kar’dır.Mal: İnsanların ihtiyacını karşılama özelliğine sahip olan her şeye mal denir. Aslında fiziksel varlıklara mal denir. Fiziksel özelliği olmayanlara hizmet denir. Mallar;Elde Edilebilmelerine Göre a)Serbest Mallar; Herhangi bir çaba harcamadan, bedel ödemeden, herkesin istediği zaman kolay elde edebileceği mallardır. Hava ve Su gibi doğada bol bulunur.b)Kıt Mallar; Elde edilmesi bir çaba gerektiren ve sahip olunması için ekonomik açıdan bir bedel ödenmesi gereken mallardır. Çay ve Şeker gibiDayanıklılığına Görea)Dayanıklı Mallar: Elde edildikten sonra uzun süre fayda sağlayan mallardır.b)Dayanıksız Mallar: Fayda sağlandığında hemen tüketilen, biten mallardır.İnsan İhtiyacını Doğrudan/Dolaylı Karşılamasına Göre a)Tüketim Malları: Yiyecek-İçecek ve turistik ürün gibi mallar tüketim mallarıdır.b)Üretim (Yatırım) Malları: Malzeme, teçhizat, hammadde, petrol gibi üretime yöneliktir.Fayda: Malların insan ihtiyaçlarını karşılama özelliğidir. Göreceli bir kavramdır. Bir malın faydası kişiden kişiye değişebilir. Örnek uyuşturucu yasaktır, toplum tarafından hoş görülmez ancak bunu kullanan bağımlı biri için bu mal faydalıdır.Gereksinme (İhtiyaç): Karşılandığında insana zevk ve mutluk veren karşılanmadığında acı ve mutsuzluk veren duygudur. İnsanların gereksinimleri çoktur. Ekonomistler bunu zorunlu ve zorunlu olmayan gereksinimler olarak ikiye ayrılır. Örneğin yeme-içme zorunlu, eğlence zorunlu değildir. Ya da sigara onu içen açısından zorunlu içmeyen açısından zorunlu değildir.Gereksinimlerin 5 Özelliği Vardır:1.Çok çeşitli ve sınırsızdır.2.Karşılanma isteği ve şiddeti farklıdır.3.Karşılandıkça arzu ve istekleri azalır.4.Bazıları ilk başta zorunlu değilken zamanla zorunlu hale dönüşebilir.(sigara içmek gibi )5.İkame edilebilir olmalarıdır.Değer: Mal ve hizmetlere atfedilen, onlara verilen nisbi önemdir, ya da belirli bir mal ve hizmetin diğer mal ve hizmetlerle değiştirebileceği orandır (buna mübadele değeride denir.) Örneğin bir mal talebi fazla ama arzı azsa diğer mallara oranla değerlidir. Balık havyarı gibi. İnsan ihtiyacını karşılayan her malda değerli değildir. Hava insan ihtiyacını karşılar ama ekonomik açıdan değerli değildir.Fiyat: Bir mal ve hizmete ödenen bedeldir.Fırsat Maliyeti (Alternatif Maliyet): Bir şeyden daha fazlasına sahip olmak istemek başka bir şeyden daha aza sahip olmayı gerektirir. Buna ekonomide fırsat maliyeti ya da alternatif maliyet denir. Bir malın fırsat maliyeti, o malın üretimini 1 birim arttırmak için başka bir malın üretiminden vazgeçmektir. Örneğin; zamanı ders çalışmak yerine maça giderek değerlendiren bir öğrenci gibi. Feda edilen ders çalışma faaliyeti, maça gitmenin alternatif maliyeti olmaktadır. Ders çalışmaya ayırdığı zamanı maça giderek değerlendiriyor. Ekonomide kaynakların insanın refahını artıracak şekilde en uygun yere tahsisi önemlidir. Aksi durumda bazı mallardan gereğinden fazla üretileceğinden kullanılmayacak ya da bazı malların üretimi eksik kalacak sonuçta kaynaklar her iki durumda da gereksiz yere israf edilmiş olacaktır.İstihdam: Kişiyi bir görevde, bir iş de kullanma, çalıştırma, hizmete alınma demektir. Emeğin gelir sağlamak amacıyla mal ve hizmet üretiminde kullanılması yada çalıştırılmasıdır.İşsizlik: Emeğin eksik istihdamına denir. Bir ekonomide ki genel istihdam düzeyini işsizlik oranı gösterir.İşsizlik Oranı: Cari ücret düzeyinde çalışmaya hazır olup da iş bulamayanların oranıdır. Türleri;a) Tam İstihdam: Tüm üretim faktörlerinin üretime katılması ve hiçbir kaynağın atıl kalmamasıb) Eksik İstihdam: Üretim faktörlerinin bir kısmının üretim dışı kalmasıc) İşsizlik: Emek faktörünün eksik istihdamıÖdemeler Dengesi (Bilançosu): Bir ülkede yaşayan kişi ve kuruluşların dış dünyayla yaptığı ekonomik ilişkilerini muhasebeleştiren bir tablodur. Yada bir ülke vatandaşının diğer ülkeyle olan ekonomik ilişkilerinin sonucunu gösteren bir hesaptır. Ödemeler dengesinde bir açık ya da fazla olması ülke ekonomisi üzerinde geniş etkiler uyandırır.Ödemeler Dengesi Bilançosu1. Cari İşlemler (İthalat ve İhracat, Turizm, Yabancı Sermaye, Bankacılık ve Sigortacılık, Ulaşım, İşçi Gelirleri vb.)2. Sermaye Hareketleri (Kısa ve Uzun Vadeli Sermaye İhracatı ve İthalatı)3. Resmi Rezerv Hesabı (Döviz, Altın)4. Net Hata Ve Noksan (- +)İhracat fazla ithalat az ise Bilanço (+) verir. İhracat az ithalat fazla ise Bilanço (-) verir.Gayrisafi Milli Hâsıla (GSMH):Bir ekonomide bir yılda üretilen mal ve hizmetlerin piyasa fiyatına göre değeri toplamına GSMH denir.Milli Gelir = Toplam Üretim = Toplam Harcama Katma Değer Vergisi: Satın alınan mal ve hizmetten alınan peşin vergi. Satıcıdan devlet alır, alıcı öder.Ekonomik SistemlerBütün ekonomik sistemlerin amacı insanların ekonomik yönden refahını artırmaktır. Ancak araçlar (yol-yöntem) farklılık gösterir. Bu sistemler kapitalist, sosyalist ve karma sistemlerdir.Kapitalist Sistem: Liberalizm de denilen insanların özgürce davranmaları ve ekonomik konuda tam bir serbestliğe sahip olmaları fikri sistemin özüdür. Bu sistemde özel mülkiyet ve sözleşme özgürlüğü vardır. Bu sistemde ekonomik sorunlar üretici ile tüketicinin faaliyeti sonucu piyasa ve fiyat mekanizması içinde kendiliğinden çözülür. En fazla kar elde edilecek malı en düşük maliyetle üretilir felsefesi taşır.Sosyalist Sistem: Bu sistemde üretim, dağıtım ve ekonomiye ilişkin kararalar devlet tarafından alınır. Özel mülkiyet yoktur. Her şey devletindir. Üretim kolektif ve fabrikalardan yapılır. Günümüzde terk edilip piyasa sistemine geçilmiştir.Karma Sistem: Hem kapitalist hem de sosyalist sistem karışımıdır. Sınırlandırılmış mülkiyet, demokratik planlama, sosyal devlet düzeni vardır. Devlet bazı mal ve hizmet üretimini kendisi yapıp zaman zaman piyasaya müdahalede edebilir.EKONOMİ VE TURİZM İLİŞKİSİTurizmin Önemi: Dünya GSMH’nın ve toplam işgücünün %10’unu, dünya ihracat gelirlerinin %15‘ini turizm sağlamaktadır. Turizm istihdama, gelirlere, iç-dış borcun ödenmesine, ödemeler dengesine ve ülke ya da bölgenin ekonomik büyümesine katkı sağlar. Turizmin Sektörel ÖzellikleriGörünmez bir ihracat sektörüdür.Birçok (yaklaşık 40) ekonomik sektörle ilişki içindedir.(Doğrudan - Dolaylı )Turizmin var olma nedeni doğal, tarihi, kültürel değerlerdir. Bu zenginlikler ancak turizm sayesinde “ekonomik mal” niteliğine kavuşmuştur.Turizm sektöründe çok çeşitli piyasa tipleri bulunur.Turizm terör, savaş, doğal afetler, politik ve ekonomik istikrarsızlık gibi olumsuz etkilenir.Turizm tüketimi zorunlu olmayan bir tüketimdir.Turizm sektörü dinamik (statik değil) bir özellik taşır. Teknolojik gelişmelerden çok çabuk etkilenir.Turizm arz ve talebinde gelenek- görenek sosyal, psikolojik, politik faktörler, moda vb. önemli rol oynar.Turizm harcamalarının tam ve kesin bir ölçümünün yapılamaması turizmin ulusal ekonomideki yerini tam olarak yansıtmamaktadır.Turizmin Ekonomiyle Olan İlişkisi Turizm dünyada pek çok insanı üretici / tüketici olarak doğrudan ya da dolaylı ilgilendirir.Turizm sadece seyahat ve konaklama olayı değildir. Turizm arzını oluşturabilmek için ekonomik olarak belirli bir sermaye gerektirir.Üretim faktörleri sayesinde turizm ürünü oluşturulur. Bu faktörler aynı zamanda uluslararası turizmde rekabet edebilirliği belirleyen faktörlerdir.Turistlerin ziyaret ettiği bölgeye bıraktığı dövizler ülkenin ödemeler bilançosuna katkıda bulunur.Turizm ekonomiye yeni iş olanakları sağlar.Emeğe olan talep diğer sektörlere oranla daha fazladır.Yabancı sermayenin ülkeye çekilmesinde önemli bir araçtır. Özetle ihracat etkisiyle döviz arzını olumlu etkilemesi, Yatırımların geri dönüşünün yüksek ve karlı olması, Yeni istihdam alanları oluşturması, Ülkenin iç - dış borç ödemelerinde yeni kaynak oluşturması, Katma değer sağlaması, Bölgeler arası dengeli kalkınmaya katkısı ile günümüzde iletişim ve bilgi teknolojilerinden sonra 3. hizmet sektörü turizmdir.Turizmin Ekonomik EtkileriUluslararası turizm dünya dış ticaretinin en geniş kalemidir. Birçok ülke için en önemli ihracat kaynağıdır. Bununla birlikte turizm gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki ekonomik etkileri farklıdır. Yani gelişmiş ülkelerin turizm den elde ettiği gelir. Gelişen ülkelerin elde ettiği gelirden fazladır. Ayrıca gelişmekte olan bir ülkede turistler tarafından seyahat için harcanan her bir Dolar ve Euro istihdam oluşturmak amacıyla kullanılırken, gelişmiş ülkede bir otel inşası ya da yenileme yatırımı olarak harcanır. Az gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkede turizmden elde edilen gelir turizm dışı sektörlere aktarılırken, gelişmiş ülkelerde daha çok sektör içinde kullanılmaktadır. Bölgeye- ülkeye gelen turist sayısındaki artış yeni tesislere altyapıya olan ihtiyacı artırır. Bu yönüyle turizm sadece ekonomik olarak sektör içinde kendisini göstermez. Örneğin turizm sektöründeki bir yatırım inşaat sektörüne de yansır. Beraberinde kara-deniz-hava trafiğini de artırır. Turizmin, turizmde gelişmemiş yada turizme yeni açılmakta olan bir bölgenin ekonomik yapısı üzerindeki etkisi çok azken, turizmde gelişmekte olan bölge için orta düzeyde katkı sağlamaktadır. Turizmin, turizmde gelişmiş bölgeler üzerindeki ekonomik etkisi ise oldukça yüksek olabilmektedir.Turizmin Ekonomik Etkilerinin ÖlçülmesiTurizm gelirlerinin bir ekonomi içindeki etkisi 3 şeklide ortaya çıkar.Birincil - Doğrudan Gelir. (Turistin gittiği bölgedeki tesis den bir turizm ürünü satın alınması sonucu yaptığı harcama)İkincil - Dolaylı Gelir. (Birinciye bağlı olarak ticari işletmelerin kendi arasında yaptığı harcamalar.)Uyarılmış - Özendirilmiş Gelir. (Sektörde istihdam edilen ya da turizmden kazanç sağlayan kişiler tarafından yapılan harcamalar.) Bilgi Notu 2: Datça’yı ziyaret eden bir Alman turistin iki haftalık tatili sonrasında toplam 1500 € tutarında harcama yaptığını varsayalım. Bu miktardan ilk elde pay alan işletmeler için doğrudan yada birincil gelir oluşmaktadır. Ancak bu işletmeler müşterilerine hizmet sunabilmek için diğer işletmelerden mal yada hizmet satın almak zorunda olacakları için karşılığında da elde ettikleri gelirin %50’lik kısmı bu amaçla işletmeler arası gelir-gider transferi için kullanılmış olsun. 750 € tutarındaki bu miktar ödeme yapan işletmeleri için gider konumunda iken ödemeyi kabul eden işletmeler açısından ise geliri oluşturmaktadır. İşte hala ekonomi içinde kalan bu miktar, ikincil yada dolaylı gelir adını almaktadır. Yine birincil gelirin %20’lik kısmının da personel giderleri için harcandığını düşünürsek, personel kendisine düşen bu payın bir kısmını zorunlu giderler için harcarken, kalan kısmını da tasarruf etmek isteyecektir. Personelin burada yapmış olduğu her türlü harcama, uyarılmış yada özendirilmiş gelir kalemini oluşturur. Birincil turizm gelirinin ekonomi içindeki dolaşımı bu şekilde devam edecektir. Turizmin Ekonomik Etkilerini Ölçen YöntemlerTurizmin meydana getirdiği ekonomik etkilerin birincisi ve en önemlisini hiç şüphesiz turist harcamaları oluşturmaktadır. Turist harcamalarının belirlenmesinde ise, birincil ve ikincil verileri kullanan çeşitli istatistiksel analiz yöntemleri vardır. Turizmin Birincil Etkilerini Ölçen YöntemlerHerkesin üzerinde uzlaştığı ve en iyi olarak değerlendirilebilecek bir yöntem halen mevcut değildir. Turist harcamalarının gözlenmesi yöntemiAlan araştırmaları yöntemiTüketici araştırmaları yöntemiBanka kayıtları yöntemiArtık gelirler yöntemiMevsimsel fark yöntemiUydu hesaplama yöntemiHarcama oran yöntemiMaliyet faktör yöntemiTurizmin İkincil Etkilerini Ölçen YöntemlerTurizm harcamaları sonucu ekonominin bütününde oluşan ikincil ve uyarılmış etkileri ölçen iki ayrı yöntem bulunmaktadır. Bunlar da;Çarpan yöntemiGirdi – Çıktı modelleriÇarpan Yöntemi; Toplam talepteki otonom (gelirden bağımsız) bir artışın, ulusal gelir düzeyinde kendi büyüklüğü oranında bir artışa yol açmasıdır.Turizm sektöründen elde edilen bir birimlik gelirin el değiştirerek ilk aşamada elde edilen turizm gelirinden daha yüksek miktarda bölge yada ülke ekonomisine etki etmesi turizmde çarpan etkisi olarak tanımlanmaktadır. Çarpan katsayısı ekonomide fazladan ne kadar gelir oluşturduğunu yada turizm gelirlerinin etkinliğini ölçmek için kullanılır. Bilgi Notu 3: Ekonomide elde edilen gelirin her el değiştirmesi yeni vergi, tasarruf ve harcama anlamına gelmektedir. Örneğin bir otel işletmesinin elde etmiş olduğu 2000€ tutarındaki oda gelirinin bir kısmı merkezi yada yerel yönetime vergi olarak, bir kısmı hammadde alımı için toptancı yada perakendeci işletmelere yapılan ödemeler ve işletmedeki personele ücret olarak ödenirken, kalan kısmıda işletme tarafından tasarruf olarak alıkonulacaktır. Toptancı ve perakendeci işletmeler tekrar vergi ödeyecekler, tasarruf yapacaklar ve kalan miktarıda yine harcayacaklardır. Görüldüğü gibi paranın her el değiştirmesi yeni vergi, tasarruf ve harcama eğilimi demektir. Ekonomide bir kısım gelir dolaşımdan çıkarken, kalan miktar işleme devam etmektedir. İşleme devam eden miktar çarpan katsayısının yükselmesine katkıda bulunan kısmı oluşturmaktadır. Çarpan nedeniyle oluşan gelirin bir kısmı sızıntı olarak ekonominin dışına çıkmaktadır. Bu sızıntı ne kadar büyükse çarpan etkisi de o kadar küçülür. Sızıntı azalınca ekonomideki gelir etkisi de artar. Turistten elde edilen gelir ekonomi içinde ne kadar çok kalır ve el değiştirirse (paranın dolaşım hızı) çarpan etkisi de o kadar yüksek olur. Gelişmiş ülke ekonomilerinde sızıntı oranları düşüktür. Bir turizm ülkesinde ithalat eğilimi yüksekse çarpan etkisi düşük demektir. 13384558572500K =1 - C+MK: KatsayıC: Marjinal tüketim eğilimiM: Marjinal ithalat eğilimiÖrnek 1: Marjinal tüketim eğilimi 0.75 olan bir ekonomide 2000 € bir turist harcaması ekonomide ne kadarlık bir gelir artışına yol açar? 13384558890000K == 4 çarpanın değeri 4’tür.1 – 0.75Y = 4 × 2000 = 8000 € gelir artışıYorumu; Bir turizm ülkesine gelen turistin yapmış olduğu 2000 €’luk turizm harcaması bir yıllık dönem içinde ekonomide 6000 €’luk bir artış sağlayarak toplam 8000 €’luk bir gelirin elde edilmesine neden olmuştur.Örnek 2: Marjinal tüketim eğilimi 0.60 olursa 3000 € bir harcama13384559144000K == 2.5 çıkar.1 – 0.60Y = 2.5 × 3000 = 7500 € 114712959715500Örnek: 0.20 olursa = 1.25 çıkar. 1 – 0.20Y = 1.25 × 3000 = 3750 €Çarpanın değeri turistlerin harcama alışkanlığına göre değişir. Örneğin normal paket turla gelen biri ortalama 300 – 350 € harcarken, kongre turizmi için gelen bir başka 1000 – 1500 € harcamaktadır. Böylece çarpanın değeri değişir. Marjinal tüketim eğilimi ve dolayısıyla çarpan değeri ne kadar büyük olursa, bunun milli gelirde meydana getirdiği gelir etki etkiside o kadar büyük olur. Girdi-Çıktı Modelleri: Girdi-Çıktı analizi, çarpan yönteminden daha kapsamlı ve gelişmiş bir modeldir. Çarpan katsayısı, ekonomide fazladan ne kadar gelir oluşturulduğunu yada turizm gelirlerinin etkinliğini ölçmek için kullanılırken; girdi-çıktı analizinde farklı sektörler arasındaki arz ve talep etkileşimleri dikkate alınarak bu etkilerin ekonomideki yansımaları ortaya konmaya çalışılır. TURİZM ARZI VE ÖZELLİKLERİPazar / Piyasa: Bir malı satmak için arz edenlerle o malı satın almak isteyenlerin (arz ve talebin) buluştuğu yerdir. Fiziksel bir mekân olma zorunluluğu yoktur. Bir telefon ya da bir internet ortamında da olabilir.Piyasa Çeşitleri:Genişliğine göre (yerel, bölgesel, ulusal, uluslararası)Malın durumuna göre (Mal ve hizmet p. Faktör p.)Rekabetin şekline göre (Tam rekabet, eksik rekabet)Turizm Piyasası: Her çeşit turizm ürününün satıldığı turizm mal ve hizmetleri arz edenlerle talep edenlerin bir araya geldiği yer.Piyasanın 3 unsuru: Arz – Talep – FiyatTurizm Piyasası coğrafik bir bölgeyi kapsar.Turizm Piyasası süreklilik arz eder ve yavaş değişikliğe uğrar.Turizmde coğrafi bölgeler arasında içsel bir turist hareketi vardır.Turizm piyasasındaki turizm ürününün fiyatı o malı satmak isteyen turizm işletmeleri ve satın almak isteyen turistlerin bir araya gelmesiyle oluşur. Bu anlamda, piyasa yada denge fiyatı, arz edilen miktarla talep edilen miktarın birbirine eşit olduğu fiyattır. Arz: Belirli bir piyasada belirli bir fiyattan sunulmak istenen mal miktarıdır.Turizm Arzı: Bir ülkenin turizm işletmeleri yoluyla turistlere sunduğu maddi ve manevi değerlerin bütünüdür. 2 çeşit arz vardır;Turizmden Bağımsız Arz: Bir ülkenin/bölgenin doğal, tarihi, kültürel, folklorik, sanatsal değerleri gibi faktörler.Bağımlı Turizm Arzı: Bu değerlerden yararlanmak üzere turistik altyapı ve üstyapının tamamlanmasıdır.Günümüzde birçok yeni turizm çekim merkezleri, yeni ürünler ve yeni bir turizm arzı oluşturulmaya çalışılmaktadır. Bunun arkasında ise, ülkelerin turizmde ürün farklılaştırmasına giderek uluslar arası turizm piyasasındaki rekabet gücünü, Pazar payını, ülkeye gelen turist sayısını ve gelirini artırmak düşüncesi yatmaktadır. Dolayısıyla bir turizm ülkesinin turizm amaçlı kullanabileceği arz kaynaklarını iyi analiz etmesi ve onları turistin ve ülkenin yararına sunabilmesi ekonomik anlamda önemlidir. Turizm Arzının ÖzellikleriBüyük yatırımlar zorunludur. Yüksek harcama gerektirir.Her ülke insanının yapısına uygun olarak ürünün pazarlanmasını ve sunulmasını gerektirir.Hizmet üretilir ve soyuttur. 365 gün devam eder.Üretildiği anda tüketilmesi, üretildiği yerde tüketilmeyi gerektirir. Stoklanamaz.İkame olanakları yüksektir.Emek – yoğun bir üretime dayalıdır.Kısa dönemde inelastik (katı) bir özellik gösterir. Arz kısa dönemde artırma imkânı yoktur.Turizm arzı çok değişik faktörleri, sektörleri, alanları ilgilendiren karmaşık bir yapıya sahiptir.Makine kullanımı (otomasyon) sınırlıdır. Tüketici ürünün üretildiği yere gitmek zorundadır.Turizm Arzını Etkileyen FaktörlerDoğal kaynaklarAltyapıUlaştırmaSosyo – kültürel varlıklarÜstyapıKonukseverlikTurizmde Arz EsnekliğiFiyat değişiklikleri karşısında, arz edilen miktarı değiştirmektir. Arz esnekliği katsayıyla gösterilir (℮α).Ekonomi arz kanunu: Bir malın fiyatı arttıkça o malın arzı da artar. Bu nedenle fiyatla arz doğru orantılıdır ve arz esnekliği sürekli pozitiftir.Arz esnekliği katsayısı 1’dir. ℮α = 1 (Birim esnek arz)Birden küçük olursa esnek olmayan arz ℮α < 1Birden büyük olursa esnek arz ℮α > 1Arz q (quantite)10337801003300036703010033000℮α = =Fiyat p (price)Örnek: Fiyattaki % 10’luk bir düşme, arz edilen miktarda % 25’lik bir düşmeye neden oluyorsa arz esnekliği;% 258242309271000℮α == 2.5 arz esnekliği% 10Yorumu: Fiyatlardaki %1’lik bir düşüşün turizm ürününün miktarında da %2,5’luk bir azalışa neden olacağı demektir. Yada bir turizm bölgesinde oda sayısı 50, oda fiyatı 50 $ iken, oda sayısı 100, oda fiyatının da 75 $’a çıktığında arz esnekliği katsayısı ne olur?100 – 508242308509000℮α = = 2’dir75 – 50Yorumu: Arz esnekliğinin 2 olması, fiyattaki % 1 lik bir artışın arz edilen turizm ürünü miktarında da % 2 lik bir artış olacağı demektir.Çok Kısa Dönem Turizm Arz EsnekliğiÜretimi artırma imkânı yoktur. Üretim faktörlerinin hiçbirinin miktarında değişiklik yapılamaz. Örneğin; bayram tatillerinde talep artar ama arzı arttıramazsın. Bu dönemde turizmin arz esnekliği ℮α = 0 olacaktır. Bu dönemde arzın fiyatla bir ilgisi yoktur. Talep arttığında, arz sabit olduğundan fiyatlarda yükselecektir. 6616702012950017665701066800013665202724150067119558293000642620172593000680720110680500P(oda f.)A 100 – 100 3510280895350075E2℮α = = 13665203429000T275 – 50 50E1T1℮α=0 0100 Q (oda sayısı)Kısa Dönem Turizm Arz EsnekliğiSınırlı bir üretim artışı olabilir. Çok kısa döneme göre arz biraz daha esnektir. Katsayı ℮α < 1 küçüktür. Kısa dönemin ne kadar bir süreyi kapsadığı bilinmez.88963514414500 P1709420127000152844520955000 A 110 - 1002214245130810004472305876300091122513081000 80E2℮α = = 0.33T2 80 - 5014624059715500176657043180009093204318000 50 E¹℮α < 1 T18896358953500 0 100 110 Q Uzun Dönem Turizm Arz EsnekliğiUzun dönemde bir mal ve hizmetin miktarı değiştirilebilir. Oda ve yatak kapasitesi arttırılabilir. Talepte meydana gelen her türlü değişikliğe arz rahatlıkla cevap verebilir. Turizm arz esnekliği 1 den büyüktür.965200-711200018237202362200096647054102000 P17475202095500E2 A22332951587500 80160 - 100139509576200001824990314960009652003149600044818309144000 T2 ℮α = = 2 50 E1 80 - 50 T1℮α > 194678516510000 0 100 160 QTurizmde Arz Esnekliği ve ZamanP182562513335000965835000946785165735000 Açk105219516192500 Ak96647016573500 Au 0QArz eğrisi yatay eksene yaklaştıkça giderek daha esnek olur. Eğrinin yatıklaşması onun esnekleşmesinin bir göstergesidir. Demek ki bir turizm mal ve hizmetine ait arz zamanla artar.Turizmde Arz Esnekliğinin Benzer Olduğu Durumlar41090851098550021945601098550031877010985500 P P P2214245793750098615521336000 A A 409956019367500 A40900359461500219456094615002990859461500 Q Q QSıfır Esnek ArzBirim Esnek ArzSonsuz Esnek Arz℮α = 0℮α = 1℮α = ∞436689517145002442845-1905005187951714500Fiyat ne olursa olsunÜrün miktarı ve fiyatıÜreticiler belirli birarz miktarı değişmez aynı oranda değişirfiyattan istediği kadar ürünü satmaya hazırdır.Bütün bu durumlar istisnadır ve özeldir. Arz eğrisi üzerindeki her noktada arz esnekliği aynıdır.Turizmde Arz EğrisiTurizm arz eğrisi pozitif eğimli bir eğridir. Sol aşağıdan sağ yukarıya yükselir. Bunun sebebi arz kanunu gereği ekonomideki arz edilen miktarla fiyatın doğru yönlü olmasından kaynaklanmaktadır. Diğer bir deyişle, arz edilen turizm ürününün fiyatı yükseldikçe, o üründen arz edilen miktar da artmaktadır. Ya da fiyatlar düşünce arz edilen miktar da azalır. Turizm sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin arzları toplamı ise piyasanın toplam arzını verir. 46355012065000 P (fiyat)4914901352550017373604343400048260043434000120015262255P¹P²P1P00P¹P²P1P15589258959850096710513525500 A (turizm arz eğrisi) 186309016827500 A²9093204000500 10807702438400046355022479000 A¹463550762000 Q¹ Q² Q(miktar)Turizmin Arz Edilen Miktarındaki DeğişmeTurizm ürününün fiyatı dışında arzı etkileyen diğer faktörler sabittir. Burada fiyata bağlı olan bir değişim söz konusudur. Turizm arz eğrisi üzerindeki bu hareket STATİK’tir. Yani zaman faktörü analize dâhil edilmez.61404521717000P61404523939500 A (Turizm Arz Eğrisi)12903201327150017475206477000623570647700061404548387000129032048387000 P2A2 P1A16038852413000414020139700 Q1 Q2 Q000 Q1 Q2 QTurizm Arzının DeğişmesiArz eğrisinin bütünüyle sağa ya da sola hareket etmesidir. Arz eğrisinin kaymasıdır. Bu değişimin nedeni fiyat değildir. Ürünün fiyatı dışında arzı etkileyen diğer faktörlere bağlı olarak arzda bir kayma olmuştur. Turizmde arz değişmesi DİNAMİK bir değişmeyi gösterir. Analize zaman faktörü girer (arzın zamana bağlı olarak artırması ya da azalması). Arzın değişmesi fiyatı etkilemez.60452012636500 P29286202609850060452040449500213804581280003052445908050020808952514600012236454318000 A2 A A1159512014160500254825514160500346138514160500254825514160500 P 584835111760000 Q2 Q Q1 Q TURİZM TALEBİ VE ÖZELLİKLERİTurizm piyasasını oluşturan ikinci önemli faktör turizm talebidir.Talep: Piyasada belirli bir fiyattan satın alınmak istenen mal miktarıdır.Turizm Talebi: Turist gönderen bir merkezden turist çeken bir merkeze yönelik olan akımdır. Ya da turistik gezi yapma arzusunda bulunan ve bu arzusunu gerçekleştirebilecek gelire sahip olan insanların miktarıdır.Ekonomik anlamda turizm talebinin oluşabilmesi için kişinin yeterli bir gelir, boş zaman ve seyahate çıkması (satın alma isteği) gerekmektedir.Uluslararası Turizm Hareketleri ya da Turizm Talebinin Yönü15951208001000Gelişmiş ülkedenGelişmekte olan ülkelere16046459525000Amerika’danAvrupa’ya160464510096500Avrupa’danAkdeniz’e160464510668000Sanayi bölgelerindenDeniz kıyılarına doğrudurTurizme Yönelik Toplam Talebi Oluşturan Temel UnsurlarGerçek talep (turizm ürününü satın alanlar)Potansiyel talep (satın almaya istekli fakat parasızlık ya da boş zamanı olmadığından satın alamayanlar)Çarpıtılmış talep (bilgisi olmayan ya da güdülendiğinde satın alacak olanlar)Bir ülke için turizm talebi yerli ve yabancı talep olmak üzere ikiye ayrılır:Turizm Talebinin ÖzellikleriTurizm talebi bağımsızdır.Turizm talebi çok yönlüdür. Bazıları için tatil yapmak, bazıları içinse ticaret yapmak gibi.Gelir arttıkça turizm talebi de artar. Doğru orantılıdır.Turizm ürünü ekonomideki diğer ürünlerle rekabet halindedir.Turizmde ikame imkânlarının çok olması talebe elastik bir görünüm kazandırır.Mevsimsel bir özellik taşır.Ülkelerin gelişmişlik düzeylerine göre farklılık gösterir.Turizm Talebini Etkileyen FaktörlerEkonomikSosyalPolitik/YasalPsikolojikDiğerMilli gelirGelir dağılımıDöviz kurlarıUzaklıkÜrünün fiyatıReklam-TanıtmaNüfus-SağlıkUlaşımModa, zevk ve alışkanlıklarBoş zamanYaş, cinsiyet ve aile yapısıMeslekKentleşme düzeyiKültür ve eğitim düzeyiDin, toplumsal değer yargılarıBilgi Notu 4: Euro’nun Türkiye turizmi üzerindeki en önemli etkisi turizm ürününün fiyatı konusunda ortaya çıkar. Türkiye AB üyesi olmayan bir ülke olarak Avrupa’dan gelen yabancı turistin gözünde ucuz ülke konumundadır. Bu durum, Türkiye’ye ekonomik anlamda bir fiyat rekabeti avantajı sağlamakta ve Avrupa’dan ülkeye daha fazla sayıda turist gelmesine neden olmaktadır. Euro para birimine geçilmemiş olmasının Türkiye açısından en olumlu yanı, ülkedeki fiyatların AB üyesi diğer turizm ülkelerinden daha ucuz olmasıdır. Böylece, ilerleyen yıllarda AB üyesi ülkelerden Türkiyeye yönelik oluşan turist sayısı ve gelirinin artması olası bir sonuçtur. Bilgi Notu 5: Ulaşım ile ilgili olarak, günümüzde insanlar üç haftadan daha az bir zaman dilimini tatil için ayırma eğilimindedir. Bu nedenle, turistlerin turizm süresinden maksimum faydayı elde etmeyi amaçladıkları düşünüldüğünde; ulaşım süresinin toplam seyahat süresi içinde ne kadar önemli bir yere sahip olduğu daha iyi anlaşılacaktır. Böylece turizme ayrılan para kadar ulaşım durumu ve süreside turizm talebine, dolayısıyla da turistin tatil yeri seçimine etkileyen önemli bir unsur olmaktadır. Bu konuda yapılan bir araştırma ulaşım aracının hızı arttıkça tatil yerindeki kalış ve konaklama süresininde arttığını göstermektedir. Sonuç olarak, uçakların diğer ulaşım araçlarına göre sahip olduğu hız, turistin konaklama süresini uzatarak turizm talebi üzerinde olumlu bir etki oluşturur. Bilgi Notu 6: Turistlerin tatil sürelerini etkileyen faktörlere bakıldığında, gençlerin orta yaş gruplara, eğitim düzeyi yüksek olanların düşük olanlara, gelir düzeyi yüksek olanların düşük olanlara, her şey dahil sisteminden yararlananların diğerlerine, kişi sayısı yüksek olanların daha az olanlara, daha önce aynı bölgeyi ziyaret edenlerin etmeyenlere oranla gittikleri turizm bölgesinde daha uzun süreli konaklama yapma eğiliminde oldukları bir gerçektir. Turizm Talebini Kısıtlayan Faktörler Çoğunluğu devlet ya da politik uygulamalardan kaynaklanır. Bunlar devlet kontrolleri, seyahatlerin vergilendirilmesi ve turizmin mevsimlik özelliğidir. Vize uygulamaları, kalış süresi kısıtlamaları gibi uygulamalar talep üzerinde olumsuzdur. Bir ülkenin ya da bölgenin altyapı–üstyapı yatırımları yoksa turizmden alacağı payda düşük olacaktır. Benzer şekilde o ülkeye sosyo–ekonomik durumu daha zayıf olanlar geliyorsa o ülkenin diğer ülkelerle rekabet edebilirliği azalacaktır.Turizmde Talep EsnekliğiTalebe etki eden faktörlerin talep üzerindeki değişmeleri esneklik katsayılarıyla ölçülmektedir. İki şekilde olur. Talebin fiyat esnekliğiTalebin gelir esnekliğiTalep Esnekliği; Talep edilen turizm ürününün miktarındaki değişmenin aynı ürünün fiyatındaki değişmeye oranıdır. Arz esnekliğinde olduğu gibi talep esnekliğinde de ölçüt 1’dir. Eğer talep esneklik katsayısı 1 den küçük olursa esnek olmayan talep, 1 den büyük olursa esnek talep, 1 e eşit olursa birim esnek talep olarak tanımlanır. Turizm ürününün fiyatı düştüğü zaman eğer esnek talep söz konusu ise satış geliri artar. Esnek olmayan talep söz konusu ise fiyat düşmesi karşısında satış geliri azalacaktır. Turizm ürününün fiyatındaki değişmeler talep esnekliği büyüklüğüne bağlı olarak talep edilen miktarlarda çok daha fazla bir değişmeye yol açabilir.Talebin Fiyat EsnekliğiTalep esnekliği katsayısı “ep” dir. Bu katsayı fiyatta bir değişme olduğunda talep edilen miktardaki değişikliğin fiyattaki değişikliğe olan oranına eşittir.Ekonomi talep kanunu; Bir malın fiyatı arttıkça, o malın talebi azalır. Bu nedenle fiyat ve talep ters orantılıdır ve talep esnekliği sürekli negatiftir.Talep q119570586995004241808699500Ep == FiyatpÖrnek 1: Fiyattaki % 5 lik bir düşüş, talep edilen miktarda % 15’lik bir artma olursa talep esnekliği;% 153765558318500Ep == - 3 olur.% 5Yorumu: Fiyatlardaki % 1 lik bir düşüş talep edilen turizm ürününün miktarındaki % 3 lük bir artışı gösterir. Katsayının negatif olması talep kanunu gereğidir. Fiyat – Miktar ters orantılı olduğu için, talebin fiyat esnekliği işareti de negatif olmak zorundadır. Bunun tek istisnası prestije dayalı olarak yapılan tüketimdir. Yani gösterişe yönelik malların talebi ve dolayısıyla esneklikleri pozitif işaretlidir.Örnek 2: Bir turizm bölgesinde talep edilen oda sayısı 75, oda fiyatı 40 $ iken, talebin 125 ve fiyatın 30 $ a düşmesi sonucunda;75 - 1253765558128000Ep = = - 540 - 30Fiyat düşmesi sonucu talebin artması ya da fiyat artması sonucu talebin düşmesi esneklik katsayısını sürekli (-) eksi olmasını sağlayacaktır.Talebin Gelir EsnekliğiTalep edilen turizm ürünü miktarındaki değişmenin gelirdeki değişmeye oranıdır. Gelir arttıkça turizme yönelik talepte artacaktır. Bundan dolayı gelirle talep arasında pozitif yönlü bir ilişki vardır. Talep 4241808953500Eg = GelirÖrnek: Gelirdeki % 15 lik artış, talepte de % 30 luk bir artmayı gerektiriyorsa;% 303479808191500Eg = = 2% 15Yorumu: Gelirdeki % 1 lik artış talep edilen turizm ürünü miktarında da % 2 lik bir artışı gösterir. Katsayının pozitif olması ise, insanların gelirleri arttıkça, turizm ürününün talep edilen miktarı da artar. Yani gelir ve miktar doğru orantılıdır. İşareti de pozitif olmalıdır.Turizmde Talep Esnekliğinin Aynı (Benzer) Olduğu DurumlarArz esnekliğinde olduğu gibi talep esnekliğinde de üç özel durum vardır. Bu noktalarda talep esnekliği sürekli aynıdır.432879510033000240538090805004445009080500 PP P26765252374900010814055080000 T T T432879514605004348480-635002406015-63500424180-63500 Q Q Qep = 0ep = 1ep=∞Sıfır esnek talepBirim esnek talepSonsuz esnek talep79565519050004834255190500026625551905000Fiyat ne olursa olsun talepEğri üzerindeki her noktadaEğri üzerinde heredilen miktar değişmez, sabittir.Talep esneklik katsayısınoktada esneklik1’e eşittir. Fiyat – miktar aynıkatsayısı sonsuzaoranda değişir.eşittir. Talep Eğrisi Talep eğrisi negatif eğimli bir eğridir. Sol yukarıdan sağ aşağıya iner. Nedeni talep kanunu gereğidir. (Fiyatla miktar ters orantılıdır. Yani fiyat yükseldikçe talep düşer.)46355012065000 P94805526225500120015262255P2P1P1P00P2P1P1P1558925895985B00B101473035814000967105135255A00A7099304533900048260035814000Herhangi bir malın talebinden söz edildiğinde o malın piyasa talebi anlaşılır. (Bireysel talep eğrileri toplamına toplam piyasa talebi eğrisi denir.)1863090168275T00T48323585725001558925857250011385552101850046355010287000 0 QQ2 Q1Turizm Talebinin Değişmesi (Fiyat Dışındaki Faktörler) 4635506159500 P645160627380T2T T1 T100T2T T1 T19004309131300013569959131300015589258115300011385558115300070993081153000T’den T1’e (sağa) kayması talebin arttığını T’den T2’ye (sola) kayması da talebin azaldığını gösterir. Talebin sağa – sola kayması P1 fiyatı etkilememektedir.483235533400017957805334000136715553340009480555334000 P1491490825500 0 QQ2QQ1Turizmde fiyat en etkili değişkendir. Özellikle de turizm ürününün benzer sunulduğu ülke / bölgelerde aralarında büyük bir rekabet vardır.TURİZMDE DENGE (PİYASA) FİYATI ve OLUŞUMUBir mal ya da hizmetin fiyatını onun piyasa talebi ile arzı belirler. Bir maldan talep edilen miktar ile arz edilen miktar aynı olduğu zaman denge sağlanmıştır. Bu denge noktasına karşılık gelen fiyat ise denge (piyasa) fiyatıdır.Piyasada talebin isteği fiyatın düşük olması, arzın isteği fiyatın yüksek olmasıdır.Piyasada da arz ve talep ters yönlüdür. Talep yönünden fayda, arz yönünden kar söz konusudur. Fiyat denge noktasından yüksek olduğunda, arz edilen miktar talep edilen miktardan fazla olacak. Dolayısıyla ARZ FAZLASI oluşacaktır.Fiyat denge noktasının altında olduğunda talep edilen miktar arz edilen miktardan fazla olacak dolayısıyla da TALEP FAZLASI oluşacaktır.Her iki durumda da piyasa dengede olmayacaktır.Turizm arz ve talebi turizm piyasasını oluşturan bir makasın iki ucu gibidir. Turizm ürününün fiyatı o malı satmak isteyen turizm işletmeleri ile o malı satın almak isteyen turistlerin bir araya gelmesiyle oluşur. Böylece piyasa ya da denge fiyatı da arz edilen miktarla talep edilen miktarın birbirine eşit olduğu fiyattır.63563525717500P160591537465Arz fazlası00Arz fazlası13671551689100035750554610P100P1 A13671552476500643255247650019767551238250063690512382500P D67246523749000347980131445P200P21557655140970Talep fazlası00Talep fazlası58610525463500 TQQTurizm Arz / Talep Değişmelerinin Denge Fiyatına EtkisiArz sabit iken talep, talep sabit iken arz değişebilir ya da her ikisi de değişebilir. Sonuç olarak yeni bir denge fiyatı ile miktarı oluşur.62611024892000a) Turizm Arzı Sabitken Talebin Değişmesi15290801422400070040525082500PA9861551143000081470511430000138620511430000191833553340006464305334000 P1 D1665480793750015767053810000636905762000P DT11214755000636905000 P2 D2 T T26070608445500 0 Q Q2 QQ1Turizm arzı sabitken herhangi bir nedenle talep artacak olursa denge fiyatı yükselir. Talep azalacak olursa denge fiyatı düşer.b) Turizm Talebi Sabitken Arzın Değişmesi6070602419350094869012192000P A214909801631950012052302603500124714026035006261102603500 P2 D2A1548765114300018338801612900021005801231900062611016129000 P DA121767802286000062611010223500244348010223500 P1 D154991013843000 T0 Q2Q Q1 QTurizm talebi sabitken herhangi bir nedenle arz artacak olursa denge fiyatı düşer, arz azalacak olursa denge fiyatı yükselir.Turizm Talebi ve Arzının Birlikte Değişmesi5207005524500501650188404500 P12909551485900077724014859000T T1 A1753870123825001214755123825001014730000140525512382500A1129095557150001843405476250052070017272000 P1 D D1309880533400QQ1 Q000QQ1 QTurizm arz ve talebinin birlikte değişmesi durumunda denge fiyatı da değişecektir. Ancak, fiyatın düşmesi ya da yükselmesi ise arz ve talep değişimindeki düzeye göre olacaktır. Arz ve talep aynı oranda değişmişse fiyat değişmez. Talep, arzdan daha fazla artmışsa fiyatta artar. Arz talepten daha fazla artmış ise fiyat azalacaktır.Turizm Talebinin Arzdan Büyük OlmasıP5003801270000481330184150000 15195552070100017100551193800019196051143000T1 T2 A1101473013843000104330513843000 P2AD2213804543180005207004318000405130501650014624055080000 P1 D117100557239000 0 Q1 Q2Turizm Arzının Talepten Büyük Olması5099056032500P 84328022225000 A1776605965200012052309652000T1T2120586522034500528955220345001443355965200018434053937000 P1 D11910080170815007289805524500 A2529590857250021958308572500 P2 D2509905142875001519555-190500 0 Q1 Q2 TURİZMİN EKONOMİYE OLUMLU VE OLUMSUZ ETKİLERİTurizmin Olumlu Etkileri: Özellikle gelişmekte olan ülkelerde, tasarrufların yetersiz oluşu, yeterli ihracat imkânlarının olmaması, gerekli olan döviz gelirlerinin ucuz ve zahmetsiz elde edilmesi yönünde turizme önemli görevler yüklenmektedir. Emek yoğun bir sektör olan turizm, gelişmekte olan ülkelerin ekonomik kalkınmalarını gerçekleştirebilmek için gerekli olan döviz girdisini sağlama, yeni gelir oluşturma, özellikle kırsal alanlarda istihdam artırıcı özelliği ile birçok ülkede öncü sektör olmuştur. Ödemeler Dengesine Etkisi; Ülkenin turizmden elde etmiş olduğu döviz geliri, ülkeden turizm amacıyla çıkan döviz giderinden daha fazla ise, turizm ödemeler bilançosu hesabına olumlu etki etmektedir.Gelir Yaratıcı Etkisi; Turizmin belkide en önemli ekonomik ve olumlu etkisi hiç şüphesiz gelir oluşturma etkisidir. Turistlerin ülke yada bölge ekonomisi içindeki turizm amaçlı harcamaları o bölgedeki insanların gelirini yada ücretini oluşturacaktır. Gelir etkisi bununla da sınırlı değildir. Turizm gelirleri sektördeki birçok mal ve hizmetin üretim, tüketim, ihracat yada ithalatına yol açacaktır. Böylece elde edilen turizm gelirleri diğer sektörlerdeki üretim sahipleri tarafından harcanacak ve ekonomi içinde çeşitli şekillerde el değiştirerek diğer sektör sahiplerine de gelir oluşturacaktır. İstihdam Yaratıcı Etkisi; Turizm işgücü yoğun bir sektördür. Turizm amaçlı tüketim harcanmaları ilk aşamada doğrudan istihdam etkisi oluştururken elde edilen gelirlerin tekrar harcanmasıyla ikinci aşama olarak dolaylı istihdam etkisi sağlamaktadır. Turizmin yol açtığı gelişmeyle yeni yatırımların ve iş sahalarının ortaya çıkması, işgücüne olan talebi artırarak istihdam artışına neden olur. Bölgelerarası Gelişmeye Etkisi; Geri kalmış bölgelerde turizmin önemli etkileri olduğunu söylemek mümkündür. Turizm ekonomik ve sosyal gelişme ile bölgeler arası gelişme farklılıklarını en aza indirme amacını da taşır. Turizmin bölgeye bir diğer etkiside, bölgede olan turist hareketliliği sebebiyle, o bölgenin vatandaşları altyapı hizmetlerinde üstün bir düzeye sahip olur. Diğer Sektörler Üzerindeki Etkisi; Turizm tarım başta olmak üzere, sanayi ve hizmetler sektörü üzerinde etkiler meydana getirir. Turizm sezonunda artan tarımsal ürün talebi bölge insanının daha kaliteli mal ve hizmet arzıyla birlikte ulusal gelirinde artmasına neden olacaktır. Yerli halka turizmden daha fazla gelir sağlamak için tarım arazisini, çiftliğini vs. kendi işletmekte, kiralamakta yada satmaktadır. Turizmin tüketim malı ve ara malı üreten sanayiler üzerinde etkisi fazla yatırım malı üreten sanayiler üzerinde fazla azdır. Bir bölgedeki turizm hareketlerinin, harcama-gelir ilişkisi yoluyla hizmet sektörüyle de niteliksel ve niceliksel gelişmelere neden olur. Turizmin Olumsuz Etkileri: Bir bölgede meydana gelen turizm hareketlerinin her zaman olumlu ekonomik etkiler meydana getirdiğini söylemek mümkün değildir. Turizmin zaman içindeki gelişimi turizmden sağlanan faydanın azalacağını yada olumsuz gelişmelere neden olacağını göstermektedir. İthalat Etkisi; Tüketim amaçlı bazı malların yurtdışından ithali gerekir. Turizm beraberinde teknolojik yatırımları da getireceği için ülkenin ithalat eğilimini artırabilir. Enflasyona Etkisi; Turizm sezonuyla birlikte yabancı turistlerin alım gücünün yerli halka oranla daha fazla olması nedeniyle turistlerin fiyatı yüksek mal ve hizmetleri satın almaya ve daha fazla fiyat ödemeye razı oldukları görülür. Bu durum da ortaya çıkan fiyat artışları beraberinde maliyet artışını da gündeme getirir ve sonuçta enflasyon oranı bölgeselde olsa artma eğilimine girer. Ayrıca gayrimenkul ve arsa fiyatlarıda buna paralel olarak artacaktır. Bu durumda insanlar daha fazla kira ile vergi ödeyecek ve böylece enflasyon baskısı artacaktır. Fırsat Maliyeti Etkisi; Bir ülkenin/bölgenin okul yapımına ihtiyacı varken kaynakların beş yıldızlı otel yapımına yönlendirilmesi hem kaynakların etkin ve tam kullanılamamasına hemde ülke insanı açısından bir refah kaybına yol açacaktır. Mevsimsellik Etkisi; Turizm hareketlerinin yılın belirli dönemlerinde yoğunlaşması ve ağırlıklı olarak yabancılar tarafından yapılması, talebin çok yüksek olduğu yaz dönemlerinde konaklama arzını zorlar. Kış döneminde kapasite oranı düşer ve arzın atıl kalmasına neden olur. Bu durum, konaklama tesislerinin yılın belirli dönemlerinde faaliyetlerini durdurmaya yada az bir gelirle çalışmaya iter. Sonuçta konaklama sezonu bir dönem kazandığı gelirle bir yıl geçinmek zorunda kalır. Böylece de işgücünün bir kısmı işten çıkarılır. Yani mevsimlik işgücü sorunu oluşur. Milli gelir ve kişibaşına düşen gelirde de bir azalma olur. Yabancı Sermayeye Etkisi; Yabancı firmaların kendi aralarında yaptığı yatay-dikey birleşmeler, çalıştıracağı personeli kendi ülkesinden getirmesi, makine-teçhizatı ithal etmesi, bilgi ve teknolojiyi Dışardan getirmesi, ithalat eğilimini artırması, yatırım maliyetlerini artırması ve karlarını yurtdışına götürmeleri ülke ekonomisini olumsuz yönde etkilemektir. TURİZM ve ULUSLAR ARASI REKABET