İşte Cevaplar
Türkiye'de Kukla
Türk seyirlik oyunlarının en eskilerinden olan kukla Anadolu'ya Orta Asya'dan getirilmiştir. Günümüzde seyirlik köy oyunlarının bir parçasını oluşturmakta, çömçe gelin örneğinde görüldüğü biçimiyle de Orta Asya şaman kültürünün kalıntılarını yansıtmaktadır. Eski metinlerde kol korçak, kabarçuk, lubet, korçak, piyade çadırı ve özellikle de hayal, çadır hayal, suret gibi adlarla anılması bazı araştırmacılan yanıltmış, kuklanın Karagöz oyunuyla kanştınlmasına yol açmıştır. Oyunun kukla adını alması 17. yüzyıla rastlarsa da 1582 şenliklerini anlatan Surname'de ve bir başka yazmada kukla konusunda ayrıntılı bilgiler yer alır. Özellikle geçit törenlerinde çok kullanılan dev kuklalar ise 1720 şenliklerini konu alan Surname'de anlatılmıştır.
KUKLA TÜRLERİ
Tahta, alçı, mukavva veya bezden yapılmış elle, iple veya sopayla oynatılan bu küçük bebeklere “kukla” bebeklerle yapılan gösteriye “kukla oyunu” ve oynatan kişiye de “kuklacı” denmektedir.
İskemle Kuklası, El Kuklası ve İpli kukla gibi üç türü bulunan kuklaların en çok kullanılanı İpli Kukladır. Geleneksel Türk tiyatrosunun en tanınmış kukla tipi olan İbiş İpli Kukla türünden bir oyundur. Kuklalar ; güldürmek, eğlendirmek amacıyla yapıldıkları gibi oynatılmaları sırasında gerek kişileri gerekse kurgusal hikayeleri ile eğitici bir işleve sahip olmaları bakımından da oldukça önemlidirler.
İp kuklası hareketli yerleri iplikle sanatçının parmaklarına bağlanarak veya eldiven gibi bir kesiti kullanarak bir perdenin üzerinden oynatılan, bez, karton vb. hafif nesnelerden yapılmış insan ve hayvan figürleri ve kuklaların kullanılması ile kurmaca bir öykünün tiyatro nevinden anlatılmasıdır. İbiş oyunu bu şekilde oynatılan bir kukla tiyatrosu türüdür.
El kuklacısı, ayakları olmayan, alttan içine el sokularak oynatılan çeşitli nesnelerden yapılmış bebeği küçük bir sahnenin ardından iki eliyle oynatıp kuklaları karşılıklı konuşturarak bir tiyatro icra eder. İpli kuklada ise sahnenin üstünden iplerle kuklaları hareket ettirir. İpli kuklada sahnenin üstünde kukla köprüsü denilen yere gizlenen kuklacı buraya çıkarak kendisi gözükmeden kuklasını oynatır. Eğer kukla oyunu sözlüyse perdenin arkasında seslendirilir.
Araba kuklası, bir arabanın içine yerleştirilen kuklaların arabanın tekerlekleri dönmeye başlayınca hareket etmesi yöntemiyle oynatılan kuklalardı.
İskemle Kuklası sokak göstericileri tarafından oynatılırdı. Birden dörde kadar müzik kutusu figürlerinin göğüslerinden yatay olarak ipler geçirilir, bir iskemle veya standa dik olarak dayandırılır, oynatıcı ipi çektiği zaman kuklalar müzikle birlikte hareket ederler.
Ülkemizde ipli kukla, el kuklası, araba kuklası, iskemle kuklası, yer kuklası, ayak kuklası, baş kuklası gibi türlerle bilinen kukla sanatı 19. yy sonlarında önemini kaybetmeye başlamıştır. Cumhuriyet döneminde sınırlı sayıda sanatçı yaşatmaya çalışmıştır.
Diğer Cevaplara Gözat