1- Ay Yılı

Ayın dünya etrafında 12 defa dönmesi sırasında geçen 354 günlük süredir.

2- Güneş Yılı

Dünyanın güneş çevresinde bir defa dönmesi sırasında geçen süredir. Güneş yılı 365 gün 6 saattir. Güneş yılı ile Ay yılı arasında 11 günlük fark vardır. Tarihte Ay yılı takvimini ilk kez Sümerler kullanmışlardır. Milletler takvimleri değişik olayları başlangıç kabul ederek kullanmışlardır.

TÜRKLERİN TARİH BOYUNCA KULLANDIKLARI TAKVİMLER

1. 12 Hayvanlı Türk Takvimi

Güneş yılı hesaplarına göre düzenlenen bu takvim Türkler tarafından yapılmıştır. Tarih başlangıcı olmayan takvim, İslâmiyet öncesinde Türk devletleri tarafından kullanılmıştır. Bir yıl 365 gün 5 saattir. Yıllar sayı yerine hayvan isimleriyle anılmıştır. Her oniki yılda bir başa dönülmüştür.

Türklerden başka Moğollar, Çinliler, Hintliler ve Tibetliler de zaman zaman bu takvimi kullanmışlardır. Günümüzde Orta Asya’nın bazı bölgelerinde hâlâ kullanılmaktadır.

2. Hicri Takvim

Ay yılı esasına göre hazırlanmıştır. Bu yüzden bir yıl 354 gündür. Başlangıç yılı Hz. Muhammed’in Mekke’den Medine’ye hicret (göç) ettiği yıl, Yılbaşı olarak Muharrem ayının başı kabul edilmiştir. Miladi takvimle arasında 622 yıllık bir fark bulunmaktadır. Hicri takvim ilk kez Hz. Ömer Devri’nde oluşturulmuştur. Türkler İslâmiyet’e girdikten sonra bu takvimi kullanmaya başlamışlardır.

# Türkiye’de 1 Ocak 1926’dan itibaren kaldırılan bu takvim ülkemizde sadece dini ay ve günlerin belirlenmesinde kullanılmaktadır.

3. Celali Takvim

Selçuklu hükümdarı Melikşah Dönemin’de güneş yılı esasına göre yapılmıştır. Mali işlerde kullanılmak üzere hazırlanan bu takvimde Hicri 471, Miladi 1079 yılı Ramazan ayının 10. gününe rastlayan Nevruz hem yılbaşı, hem de yeni bir tarih başlangıcı olarak kabul edilmiştir. İran’dan etkilenilerek hazırlanan bu takvim iki toplum arasındaki mezhep farkından dolayı bir süre sonra terk edilmiştir.

4. Rumi Takvim

Osmanlı Devleti’nde 12. yüzyılın ikinci yarısına kadar bütün resmi ve dini işler Hicri takvime göre düzenleniyordu. Ancak ay yılı ile güneş yılı arasındaki zaman farklılığından dolayı dış ticarette ve vergilerin toparlanmasında bazı güçlükler yaşanıyordu.

1676 yılından itibaren takvim de yeni düzenlemeler yapılmaya başlandı. 1739’da sadece mali işlerde kullanılan ve yılın başlangıcını Mart olarak kabul eden yeni bir sistem getirildi. Nihayet Hicri 1255. Miladi 1839’da Rumi takvim yürürlüğe girmiştir. Bütün resmi ve mali işlemler buna göre yapılmaya başladı. Jülyen takvimi esas alınarak hazırlanan Rumi takvimde başlangıç Hicri takvimde olduğu gibi Hicret’ti. Yılbaşı Martın başıydı. Miladi takvim ile arasında 584 yıllık fark vardır. Cumhuriyet Dönemi’nde Miladi takvimin kabul edilmesiyle 1926 yılından itibaren sadece bütçe işlerinde kullanılmaya başlandı. 1982’de mali yılbaşının 1 Ocak tarihine alınmasıyla tamamen kaldırılmıştır.

5. Miladi Takvim

Güneş yılı esasına göre düzenlenmiştir. İlk kez Mısırlılar tarafından kullanılan güneş yılına dayalı takvim batıya geçmiş, Roma İmparatoru Julius Caesar zamanında geliştirilerek Jülyen takvimi adıyla kullanılmaya başlanmıştır. 1582de Papa 13. Gregorius tarafından son düzenlemeler yapılmış ve takvime Gregoryen takvimi denilmiştir.

Hz.İsa’nın doğumu başlangıç yılı kabul edilmiştir. Bu yüzden bu takvime Miladi takvim de denilmiştir. Türkiye 26 Aralık 1925 tarihinde Miladi takvimin kullanılmasına karar vermiş ve 1 Ocak 1926 yılından itibaren kullanılmaya başlanmıştır. Miladi takvimde Hz İsa’nın doğumu (0) kabul edilerek bundan öncesine Milattan Önce (M.Ö) Hz.İsa’nın doğumundan sonrasına da Milattan Sonra(M.S) denilmiştir. M.Ö. tarihleri takvimin başlangıcından geriye doğru gittikçe, M.S. tarihleri ise günümüze yaklaştıkça sayısal değer olarak artar.