Cevap : Ulaşım Coğrafyası dersinde; ulaşım faaliyetlerinin coğrafi boyutu, ulaşımın tarihsel gelişim evreleri,
önemi, temel ulaşım sistemlerinin (karayolu, havayolu, demiryolu, denizyolu ve boru hatları ulaşımı)
tarihsel gelişimleri, günümüzdeki durumları ve potansiyelleri ile gelecekte muhtemel değişimleri
mekân etkileşimi çerçevesinde ele alınacak, diğer ekonomik sektörlerle ilişkileri neden, sonuç ve
dağılış özellikleri kapsamında incelenecektir.

1.2.Ulaşımın Tarihsel Gelişimi
Sürekli hareket halinde bulunma, ulaşım konusunun insanoğlunun varoluş dönemiyle
birlikte her zaman en önemli faaliyet alanlarından biri olmasını beraberinde getirmiştir. Uzun
süren toplayıcılık evresi boyunca kendi fiziki güçlerini kullanmak suretiyle bir noktadan diğer
bir noktaya hareket etmesinden günümüze, ulaşım konusunda çok büyük değişimlerin
yaşandığı açıktır. Bu genel tarihsel süreç içinde bazı gelişmeler ulaşım faaliyetlerinin
şekillenmesinde dönüm noktaları olmuşlardır. Kuşkusuz bu gelişmelerin başında, insanların
evcilleştirdikleri hayvanların gücünde yararlanarak taşıma yapmaları gelmektedir. Tekerleğin
icadı diğer bir önemli dönüm noktası olarak belirmektedir. Hayvanların çektiği, başlangıçta iki
20
sonraları dört tekerlekli araçlar, uzun mesafelerde ağır yüklerin ve daha fazla yolcuyu daha
rahat ve hızlı taşıma imkânını ortaya koymuştur.
Bu çerçevede ulaştırma tarihini, sanayi devrimi öncesi ve sonrası olarak iki temel
döneme ayırmak mümkündür. Sanayi devrimine kadar olan dönem; insan, hayvan ve rüzgâr
gücüne bağımlı bir yapı gösterirken, sanayi devrimi sonrası; buhar, çelik, elektrik ve
makinelerin kullanıldığı devre olarak belirginleşmektedir. Sanayi devrimi sonrası gelişen araç
ve sistemler daha fazla yükün çok uzak mesafelere taşınmasını kolaylaştırmıştır.
Ulaştırmanın bilinen tarihi M.Ö. 7000 yıllarına uzanmaktadır. İnsanoğlunun ilk olarak,
başta atlar olmak üzere evcilleştirdikleri hayvanları taşımacılıkta kullandığı bilinmektedir.
M.Ö. 3000 yıllarına ait araştırmalarda ise ulaştırmada önemli bir icat olan tekerleğe
rastlanmıştır. Nasıl bir gelişmenin bu icadın ortaya konulmasına yol açtığı bilinmemekle
birlikte, çeşitli varsayımlara göre, Yontma Taş Çağından başlayarak insanın, avladığı hayvanı
ve kaya parçaları gibi bazı gereçleri taşıma ihtiyacı bu duruma zemin hazırlamıştır.
Tekerleğin icadını hemen arabanın izlediği muhtemeldir. M.Ö. 3000 yıllarından kalma
Sümer kalıntılarında tekerlekli arabalara rastlanmıştır. Bunu izleyen yüzyıllarda araba, savaş
alanlarında fetih aracı olarak kullanılmıştır. Taşımacılığın gelişiminde yolların da büyük önemi
söz konusudur. Örneğin Romalılar yolları merkezi otoritenin bir göstergesi olarak görmüşlerdir.
Denizyolu ulaşım tarihi de karayolu ulaşım tarihi kadar eskiye dayanmaktadır. M.Ö.
4000 yıllarında Mısırlılar tarafından Nil nehrinde basit tekneler kullanılmıştır. Taşımacılıkta su
kanallarını ilk kullananlar Çinliler olurken, uzun mesafe gemi taşımacılığı ise ilk olarak batı
Avrupa ülkelerinde yelken kullanımı ile başlamıştır.
18. yüzyıla kadar ulaştırma araçlarında gelişmeler oldukça yavaş olmuştur. 1783'de
Joseph ve Etienne Montgolfier ilk sıcak hava balonunu kullanmıştır. 1750 sonrası her ulaştırma
türünde "makineleşme dönemi”nin başladığı söylenebilir. En anlamlı yenilik ise 18. yüzyılın
sonuna doğru deniz ve demir yolunun etkinliğini arttıran buhar makinelerinin kullanımı
olmuştur.
19. y.y. ilk yarısında gemiler demirden yapılmaya ve pervane kullanılmaya başlanmıştır.
Bu iki yenilik hem gemilerin dayanıklılığını hem de hızlarını arttırmıştır. İçten yanmalı
motorlar teknolojinin özellikle başta karayolu olmak üzere, ulaştırma türlerine büyük ölçekte
uygulanmasını sağlamıştır. Bunu geniş karayolu ağları sayesinde otomobil, otobüs ve
kamyonların kullanımının yayılması izlemiştir. Hava ulaşımında içten yanmalı motorlar daha
büyük uçakların yapımını mümkün kılmıştır.

---

---

Diğer Cevaplara Gözat