İşte Cevaplar
Utilitarizm Nedir?
Utilitarizm ''faydalı - zararlı'' ve ''haz-acı'' gibi zıt kavramları tümevarım yöntemiyle inceleyen felsefi bir disiplindir. 1850'li yıllarda İngiltere'de ortaya çıkan bu akım, Batı felsefesinin temel etik kuramlarından biridir. Sonraki yıllarda ''Klasik Faydacılık'' ve ''Negatif Faydacılık'' olarak ikiye ayrılmıştır.
Faydacılık Ne Demek?
Faydacılık, hukuk, sosyoloji ve psikoloji gibi birçok bilimde yer alan temel kavramlardan biridir. Örneğin ceza hukukunda, suçluya verilecek cezada toplumun menfaatleri önceliklidir. Bu nedenle cezalar, toplumdaki bireylere örnek teşkil etmeli ve caydırıcı olmalıdır. Suçlunun topluma geri kazandırılması adına yapılan çalışmalar da faydacılığa örnek gösterilebilir.
Utilitarizmin Kurucusu ve Temsilcileri
Utilitarizmin kurucusu İngiliz filozof Jeremy Bentham'dır. Aynı zamanda bir hukukçu olan Bentham'a göre insanların düşünce ve eylemlerini belirleyen yegane unsur faydadır. Fayda, bireysel ve toplumsal fayda olarak ikiye ayrılır. Ülkede refah ve düzen sağlanması için toplumun çıkarları ön planda tutulmalıdır. Geliştirdiği ''Panoptikon'' kavramı üzerine birçok inceleme yazısı kaleme alınmıştır. Panoptikon adı verilen hapishane sisteminde mahkumlara sürekli gözetlendiğini düşündürten bir düzen oluşturulmuştur.
Pragmatizm Nedir?Pragmatizm, felsefede uygulayıcılık, uygulamacılık, pragmacılık, fiîliyye, faydacılık, yararcılık gerçeğe ve eyleme yönelik olan, pratik sonuçlara yönelik düşünme temelleri üzerine kurulmuş olan felsefi akımdır. William James (1842-1910) tarafından popüler hale getirilmiştir. Onun felsefe ekolünden olanı yapmak, başarmak anlamına da gelir. Hem iyinin teorisi hem de doğrunun teorisidir. İyinin teorisi olarak faydacılık refahcıdır (welfarist). İyi en fazla faydayı sağlayandır ve burada fayda zevk tatmin veya bir nesnel değerler listesine göre tanımlanır. Bir doğru teorisi olarak ise faydacılık neticecidir Doğru hareket bir şeyin uygulanabildiği ölçüde gerçek olduğu savına dayandırılmıştır. Bir fikrin doğruluğu faydalılığı, kullanışlılığı veya işlerliği gibi gözlemlenebilir etkilerine göre belirlenir.
Arasındaki Farklar;
Bu makale özellikle Anglo-Sakson geleneğin hâkim olduğu kültürlerde oldukça etkin olan Utilitarianism ve Pragmatism’in akademik dünyamıza alımlanmasında ortaya çıkan iki temel problemi tartışmaktadır: İsimlendirme ve indirgeme. İlk problemi akademik yazınımızda Utilitarianism için “Faydacılık”, “Yararcılık”, “Utilitarist Ahlak”; Pragmatism için ise “Faydacılık”, “Pragmacılık”, “Pragmatizm” kavramlarının kullanılması oluşturmaktadır. İkinci problemi ise daha çok gündelik dilimizde Utilitarianism ve Pragmatism kavramlarının zaman zaman sanki aynı teorilermiş gibi eşanlamlı olarak kullanılması ve buna ek olarak her iki teorinin Egoizm olarak ifade edebileceğimiz bencil, çıkarcı ve ben-merkezci yaklaşımları ifade eder tarzda anlaşılması oluşturur. Makalemizde ilk problemin çözümü ile ilgili olarak Utilitarianism için “Faydacılık”, Pragmatism için ise “Pragmatizm” kavramlarının kullanılmasını öneriyoruz. İkinci probleme ilişkin olarak her iki teorinin ortak ve farklı yönlerine dikkat çekerek teorilerin hem birbirlerine hem de Egoizm’e indirgenmesine neden olan yanlış anlamaları ortadan kaldırmayı amaçlıyoruz.
Diğer Cevaplara Gözat