İşte Cevaplar
Cevap : VARSAYIM (Hipotez)
Varsayım, gerçekte olmayan bir olay ya da durumu bir süre için var kabul etmektir. Varsayım anlamı, "diyelim ki, farz
edelim, tut ki, tutalım, kabul edelim" gibi sözcüklerle sağlanır.
Örnekler:
❖ Diyelim ki. günlerden bir nisan akşamıdır.
❖ Farz edelim, onu yakaladın, ne yapacaksın?
❖ Böyle olduğunu kabul edelim, sonra nc yapacaksın?
❖ Büyük ikramiye sana çıktı diyelim, bana ne alırsın?
❖ Tut ki puanın yetmedi ve üniversiteye giremedin.
❖ Gözlerini kapa vc sımsıcak bir odada dışarda yağan kan seyrederek çay içtiğimizi düşün.
Diğer Cevaplara Gözat
Varsayım, gerçekte olmayan bir olay ya da durumu bir süre için var kabul etmektir. Varsayım anlamı, "diyelim ki, farz
edelim, tut ki, tutalım, kabul edelim" gibi sözcüklerle sağlanır.
Örnekler:
❖ Diyelim ki. günlerden bir nisan akşamıdır.
❖ Farz edelim, onu yakaladın, ne yapacaksın?
❖ Böyle olduğunu kabul edelim, sonra nc yapacaksın?
❖ Büyük ikramiye sana çıktı diyelim, bana ne alırsın?
❖ Tut ki puanın yetmedi ve üniversiteye giremedin.
❖ Gözlerini kapa vc sımsıcak bir odada dışarda yağan kan seyrederek çay içtiğimizi düşün.
Diğer Cevaplara Gözat
Cevap : Varsayım Cümleleri
Gerçekte olmayıp geçici bir süre için var kabul edilen, gerçekmiş gibi düşünülen durumları anlatır. Diyelim ki, tut ki, düşünelim, varsayalım, farz et ki, kabul edelim gibi sözcükler cümlelere bu anlamı kazandırmakta kullanılır.
Örnekler:
Bir an için onun da seni beğendiğini kabul edelim.
Bu beş yüz sayfalık kitabı iki saatte okuduğunu düşünelim.
Diyelim ki doğanın kucağında şirin bir eviniz var.
Diyelim ki seni işe aldılar; işi becerebilecek misin?
Kabul edelim ki söz verdikleri tarihte siparişleri getiremediler.
Şiirlerin beğenildi ve yayımlandı say; bu seni geçindirecek mi?
Tut ki İstanbul'daki trafik sorunu tümüyle çözüldü.
Tut ki konuklar biraz gecikti.
Van kedisi ile Ankara kedisinin değişik türler olduğunu Farz edelim; aradaki ortak özellikleri nasıl açıklayacağız?
Gerçekte olmayıp geçici bir süre için var kabul edilen, gerçekmiş gibi düşünülen durumları anlatır. Diyelim ki, tut ki, düşünelim, varsayalım, farz et ki, kabul edelim gibi sözcükler cümlelere bu anlamı kazandırmakta kullanılır.
Örnekler:
Bir an için onun da seni beğendiğini kabul edelim.
Bu beş yüz sayfalık kitabı iki saatte okuduğunu düşünelim.
Diyelim ki doğanın kucağında şirin bir eviniz var.
Diyelim ki seni işe aldılar; işi becerebilecek misin?
Kabul edelim ki söz verdikleri tarihte siparişleri getiremediler.
Şiirlerin beğenildi ve yayımlandı say; bu seni geçindirecek mi?
Tut ki İstanbul'daki trafik sorunu tümüyle çözüldü.
Tut ki konuklar biraz gecikti.
Van kedisi ile Ankara kedisinin değişik türler olduğunu Farz edelim; aradaki ortak özellikleri nasıl açıklayacağız?
Cevap : Hipotez : (Varsayım) Probleme konulan geçici çözüme hipotez denir. Varsayım veya hipotez, bilimsel yöntemde olaylar arasında ilişkiler kurmak ve olayları bir nedene bağlamak üzere tasarlanan ve geçerli sayılan bir önermedir. Hipotez problemi çözmek için yapılan araştırma ve gözlemler sonucu elde edilen bilgilerin yardımıyla kurulur.
Terim eski Latince "önermek" anlamına gelen "hipotithenai" kelimesinden köken almaktadır.
Hipotezin başlıca özellikleri:
1 - Eldeki bütün verilere uygun olmalı ve onları açıklamalıdır.
2 - Yeni gerçeklerin tahminine olanak sağlamalıdır.
3 - Probleme çözüm önermelidir.
4 - Deney ve gözlemlere açık olmalıdır.
5 - Yeni deney ve gözlemlerle denenebilir olmalıdır.
Hipotezin muhtemel üç sonucu vardır:
1-doğrudan kanıtlanıp doğrudan geçerli haline gelebilir bir hipotez gözlem ve deneylerle doğrulanırsa teori değil gerçektir.
2-yeni gerçeklerle desteklenerek teori veya kanun haline gelebilir.
3-çürütülüp terkedilir.
Bir hipotezde olması gereken özellikler:
1) Mantıksal ve ussal (rasyonel) olmalıdır. Örneğin “düşük gelirli hanelerde kültür harcamaları, yüksek gelirli hanelere kıyasla, daha fazladır” şeklinde kurulan bir hipotez mantıksal ve akla uygun olmadığı için iyi bir hipotez değildir. Ayrıca bilim-ötesi alanlara ilişkin konularda kurulan hipotezler de uygun olmayacaklardır. Örneğin “ikizler burcu erkeklerinin gelir düzeyi, yaşla doğru orantılı olarak artar” şeklinde kurulan bir hipotez ussal olmamak bakımından baştan kabul edilmemelidir.
2) Kavramlar açık ve işlemsel olarak tanımlanabilir olmalıdır. Örneğin içinde mutluluk kavramı geçen bir hipotez, mutluluk kavramını işlemsel olarak tanımlayamadığımız ölçüde uygun bir hipotez olmayacaktır. Kavramların tanımları bu bakımdan hipotez için hayati önemdedir. Bir kelimenin farklı iki ayrı kavrama işaret ettiği durumlara özellikle dikkat edilmelidir.
3) Hipotez sınanabilir olmalıdır. Dipnottaki hipotez kelimesi üzerine tartışmasında da görüldüğü gibi sınanabilmek özelliği hipotezlerin olmazsa olmaz özelliğidir. Bir hipotez ne kadar mantıksal ya da ussal olsa bile, onu sınayabileceğimiz (deneyebileceğimiz) yöntemsel araçlardan mahrumsak, bu hipotez bir önerme olmaktan öteye gitmeyecektir. Özellikle doğa bilimlerinde ölçüm dışı kalacak olgular üzerine kurulan hipotezler bu tür bir sorunla karşılaşırlar. Örneğin atomun en küçük bölünebilir birim olmayıp elektronların varlığına işaret eden bir hipotez, ancak elektronların varlığını tespit edebilen fizik enstrümanların geliştirilmesinden sonra bir sınanabilir hipotez haline gelmiştir.
4) Hipotez literatürle uyumlu olmalıdır. Literatür, bir hipotezin sınanarak bulguya dönüşmesiyle katkıda bulunacağı bir entelektüel birikimdir ve her hipotez kendi gücünü de bu entelektüel birikimden almalıdır. Literatüre uyumlu olmak mutlaka güncel geçerli (cari) önermelere dayanmak anlamına gelmemektedir. Aksine güncel geçerli önermelerin dışına da çıkılabilir, ancak bunun çerçevesi de yine literatür tarafından belirlenir. Örneğin yukarıda konuyu karikatürize etmek amacıyla sorduğumuz soruyu hipotez haline getirirsek: “patates yiyen kadınlar düşük gelirli işlerde çalışırlar” şeklindeki bir hipotez literatüre uyumlu olmayacaktır.
Terim eski Latince "önermek" anlamına gelen "hipotithenai" kelimesinden köken almaktadır.
Hipotezin başlıca özellikleri:
1 - Eldeki bütün verilere uygun olmalı ve onları açıklamalıdır.
2 - Yeni gerçeklerin tahminine olanak sağlamalıdır.
3 - Probleme çözüm önermelidir.
4 - Deney ve gözlemlere açık olmalıdır.
5 - Yeni deney ve gözlemlerle denenebilir olmalıdır.
Hipotezin muhtemel üç sonucu vardır:
1-doğrudan kanıtlanıp doğrudan geçerli haline gelebilir bir hipotez gözlem ve deneylerle doğrulanırsa teori değil gerçektir.
2-yeni gerçeklerle desteklenerek teori veya kanun haline gelebilir.
3-çürütülüp terkedilir.
Bir hipotezde olması gereken özellikler:
1) Mantıksal ve ussal (rasyonel) olmalıdır. Örneğin “düşük gelirli hanelerde kültür harcamaları, yüksek gelirli hanelere kıyasla, daha fazladır” şeklinde kurulan bir hipotez mantıksal ve akla uygun olmadığı için iyi bir hipotez değildir. Ayrıca bilim-ötesi alanlara ilişkin konularda kurulan hipotezler de uygun olmayacaklardır. Örneğin “ikizler burcu erkeklerinin gelir düzeyi, yaşla doğru orantılı olarak artar” şeklinde kurulan bir hipotez ussal olmamak bakımından baştan kabul edilmemelidir.
2) Kavramlar açık ve işlemsel olarak tanımlanabilir olmalıdır. Örneğin içinde mutluluk kavramı geçen bir hipotez, mutluluk kavramını işlemsel olarak tanımlayamadığımız ölçüde uygun bir hipotez olmayacaktır. Kavramların tanımları bu bakımdan hipotez için hayati önemdedir. Bir kelimenin farklı iki ayrı kavrama işaret ettiği durumlara özellikle dikkat edilmelidir.
3) Hipotez sınanabilir olmalıdır. Dipnottaki hipotez kelimesi üzerine tartışmasında da görüldüğü gibi sınanabilmek özelliği hipotezlerin olmazsa olmaz özelliğidir. Bir hipotez ne kadar mantıksal ya da ussal olsa bile, onu sınayabileceğimiz (deneyebileceğimiz) yöntemsel araçlardan mahrumsak, bu hipotez bir önerme olmaktan öteye gitmeyecektir. Özellikle doğa bilimlerinde ölçüm dışı kalacak olgular üzerine kurulan hipotezler bu tür bir sorunla karşılaşırlar. Örneğin atomun en küçük bölünebilir birim olmayıp elektronların varlığına işaret eden bir hipotez, ancak elektronların varlığını tespit edebilen fizik enstrümanların geliştirilmesinden sonra bir sınanabilir hipotez haline gelmiştir.
4) Hipotez literatürle uyumlu olmalıdır. Literatür, bir hipotezin sınanarak bulguya dönüşmesiyle katkıda bulunacağı bir entelektüel birikimdir ve her hipotez kendi gücünü de bu entelektüel birikimden almalıdır. Literatüre uyumlu olmak mutlaka güncel geçerli (cari) önermelere dayanmak anlamına gelmemektedir. Aksine güncel geçerli önermelerin dışına da çıkılabilir, ancak bunun çerçevesi de yine literatür tarafından belirlenir. Örneğin yukarıda konuyu karikatürize etmek amacıyla sorduğumuz soruyu hipotez haline getirirsek: “patates yiyen kadınlar düşük gelirli işlerde çalışırlar” şeklindeki bir hipotez literatüre uyumlu olmayacaktır.
Sunum İçeriği
1. SayfaDeniz İspirliSosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri1
2. Sayfa
Sunum AkışıBilimsel Araştırmada Hipotezin YeriHipotezin TanımıHipotezlerin KaynaklarıHipotezlerin ÖzellikleriHipotez TürleriHipotezlerde Hata KaynaklarıHipotezler ve Test Varsayımları2
3. Sayfa
BİLİMSEL YÖNTEMBilimsel YöntemBilimsel Düşünme YöntemiBilimsel Araştırma YöntemiOlaylara DayanmaTarafsızlıkDogmatizmi ReddetmeEleştiriye açık olmaYanılma olasılığını kabul etmeSorunu belirlemeGözlemHipotez kurmaHipotezi test etmeTeori ve genel kanunlara ulaşmaAnlamAnlam(Araştırmaya dayanır)(Akla dayanır)3style.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibility
4. Sayfa
Bilimsel YöntemEylemsel işlemlerGözlemDeneyÖlçmeDüşünsel işlemlerTümevarımTümdengelim KavramHipotez kurmaGözlemTeoriTest edilebilir hipotezlerGözleme dayalı genellemeler4style.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibilitystyle.visibility
5. Sayfa
5
6. Sayfa
Hipotez- Denence-VarsayımAraştırmada, olayla ya da değişkenler arasında var olduğu söylenen, test edilebilen ilişkiBir araştırma sürecinde olgular düzeyinde doğruluğu sınanmak üzere geliştirilmiş olan denemelik iddia‘Henüz denenmemiş yargı’6
7. Sayfa
HipotezAna kütle hakkında araştırma sonuna kadar geçici olarak doğru olduğunu düşündüğümüz test edilebilir yargılar veya iddalarGözlemlenebilir (araştırılabilir) bir olay, olgu veya fikri mantıklı ve bilimsel olarak açıklamaya yönelik yapılan tahminlerdir7
8. Sayfa
Hipotezlerveri toplamayı sistemleştirir, ona yön verirfikirlerin, kavramların sınanmasını sağlarkuram geliştirmeye yardım eder8
9. Sayfa
Hipotezlerin KaynaklarıSezgi YoluylaKıyas YöntemiyleGözlem Verilerine Bağlı OlarakKuramsal Bilgi ve Verilere Bağlı Olarak9
10. Sayfa
1 - 10Tümdengelim- AnalizGenel önermelerden hareket ederek özel durumlar için akıl yürüterek sonuç çıkarma
11. Sayfa
1 - 11Tümevarım-SentezTek tek yapılan gözlem ve deneylerin sistemli bir biçimde incelenmesiyle elde edilen genellemeler
12. Sayfa
Hipotezlerin ÖzellikleriBelli bir istatistiki analiz yöntemiyle test edilebilir ve yanlışlanabilir olmalıÖlçülebilir olmalıBasit olmalıKuramsal bilgi ve verilere, gözlem, sezgi ve kıyas çalışmalarına dayalı olarak hazırlanmalıHipotez antiteziyle birlikte yazılmalı12
13. Sayfa
Hipotez Yazım KurallarıDeğişkenler tanımlanmalı (bileşik-bireysel)Basit ve tek cümle şeklinde yazılmalıAnakütle-örneklem ilişkisi belirtilmeliKavramsal yapıların isimlerini içermeli13
14. Sayfa
Hipotez Yazım Kuralları‘Anlamlı’ sözcüğünü yazmaktan kaçınılmalıSıfır hipotezi(aksi belirtilmedikçe)ifade edilmeliTemel ve alt hipotezler ayrımı yapılmalıTahmin içerebilir, koşullu cümle, soru cümlesi veya önerme cümlesi olarak kurgulanabilir 14
15. Sayfa
Sıfır/İstatistiksel Hipotez- H0 Anakütle parametresinin, araştırmadan önce varsayılan gerçek değeri ile tahmini değer arasında önemli bir farklılık olmadığı,görülen farklılığın şansa bağlı sebeplerden ileri geldiği şeklindeki hipotez15
16. Sayfa
Sıfır/İstatistiksel Hipotez- H0Test edilecek parametrik değeri (µ0) ifade eder. Sıfır hipotezi, bir farklılık yoktur anlamında, eşitlik ile formüle edilir ve reddedilmek maksadıyla kurulur.16
17. Sayfa
Alternatif/Çürütücü Hipotez- HASıfır hipotezine karşıt üretilen, araştırmacının amaç için kurguladığı hipotezdirAlternatif hipotez araştırmacının şüphe yönünü ifade eden hipotezdir.17
18. Sayfa
Hipotezlerin SınıflandırılmasıKuramsal hipotezlerİstatistiksel hipotezlerTek yönlü araştırma hipoteziÇift yönlü araştırma hipotezi18
19. Sayfa
Hipotezde Hata Tip I Hata Doğru olan bir sıfır hipotezin reddedilmesi (α)Tip II hata Doğru olmayan bir sıfır hipotezin kabul edilmesi (β)19
20. Sayfa
Hipotez TestleriParametrik Hipotez Testleri (nicel değişkenler) z-testi t-testiParametrik Olmayan Hipotez Testleri (nitel değişkenler)Ki-kare testi20
21. Sayfa
Hipotez Testi SüreciHipotezlerin ifade edilmesiAnlamlılık düzeyinin belirlenmesiVerilerin derlenmesiTest istatistiğinin seçilmesiİstatistiksel kararın verilmesiProbleme ilişkin kararın verilmesi21
22. Sayfa
AraştırmaParadigmadeğişimiParadigma Paradigmaya ilişkin sorunlarDüşünce okuluDüşünce okulu Düşünce okuluBilimsel devrimler22
Cevap : Hipotez Örneği
Hipotez için ilk önce ortada bir problemin olması gerekir. HİPOTEZ : Elimizde bir bitkisi olsun ve bu bitki ışık almadığından dolayı ölmüş olsun. -Şimdi bu problemimizi gözlemleyip deney yaparak kanıtlamaya çalışırız. Sadece tek bir şey hariç her şeyi aynı olan X ve Y bitkilerini alarak sıcaklıkları, nemleri ve gübreleri aynı olan fakat X bitkisini aydınlık bir ortama Y bitkisini ise karanlık bir ortama koyarız -Sonuca bakıp tezimizi ortaya koyarız. Karanlıkta beklettiğimiz Y bitkisi diğer bitki gibi ölmüştür. Aydınlıkta beklettiğimiz bitkinin ise hala yaşadığını görürüz. Yani artık biz şu kanıya varmış oluruz. Karanlıkta bekletilen bitkiler ölüyor. Bundan sonra karanlıkta bitki bekletmememiz gerektiğini öğrenmiş olduk.
Hipotez için ilk önce ortada bir problemin olması gerekir. HİPOTEZ : Elimizde bir bitkisi olsun ve bu bitki ışık almadığından dolayı ölmüş olsun. -Şimdi bu problemimizi gözlemleyip deney yaparak kanıtlamaya çalışırız. Sadece tek bir şey hariç her şeyi aynı olan X ve Y bitkilerini alarak sıcaklıkları, nemleri ve gübreleri aynı olan fakat X bitkisini aydınlık bir ortama Y bitkisini ise karanlık bir ortama koyarız -Sonuca bakıp tezimizi ortaya koyarız. Karanlıkta beklettiğimiz Y bitkisi diğer bitki gibi ölmüştür. Aydınlıkta beklettiğimiz bitkinin ise hala yaşadığını görürüz. Yani artık biz şu kanıya varmış oluruz. Karanlıkta bekletilen bitkiler ölüyor. Bundan sonra karanlıkta bitki bekletmememiz gerektiğini öğrenmiş olduk.