Sözlükte FIRTINA Nedir:

Fırtına Nedir?

Fırtına Alm. Sturm (m), Fr. Oragen (n), İng. Storm. Şiddetli rüzgar ve bunun çöllerde veya denizlerde meydana getirdiği dalgalanmalar. Meteoroloji uzmanları, hızı saatte 100 km’yi geçen rüzgarlara fırtına derler. Fakat halk arasında fırtına denilen birçok rüzgarın hızı bundan azdır. Denizciler arasında da saniyede 15 metreden daha hızlı esen rüzgarlara fırtına denir.

Fırtına Nasıl Oluşur?

Fırtına başlamadan önce hava çok durgun olur.Sonra biraz rüzgar eser ve birden şiddetlenir. Sağanak halinde yağmur başlar, şimşekler çakar. Kasırga çok büyük bir koni biçimindedir. Bir kasırganın başladıktan sonra hızı 160 km’yi bulur.

Fırtınalar bazan yağışsız da olabilir. Bunlar daha çok denizlerde tehlikeli olurlar. Fırtına çeşitleri arasında; kum, toz, kar (tipi), kasırga, siklon, hortum ve tayfunlar vardır. Kum ve toz fırtınaları yağışsız ve kurudur. Kum fırtınaları çöllerde meydana gelir.Gündüz çöllerin aniden ısınması neticesinde ısınan hava yükselir. Bu yükselen havanın yerine geçen soğuk havanın meydana getirdiği rüzgar çöl bölgelerinde kum fırtınalarını meydana getirir. Rüzgarların taşıdığı kum tanecikleri bir engele rastgelince hemen oraya yığılırlar. Bu sebepten dolayı kum tepeciklerinin yeri çok sık değişir. Kar fırtınaları da, kar yağarken veya yağmış donmamış karların rüzgarın etkisiyle sürüklenmesinden meydana gelir.

Çok hızlı esen rüzgarlara genelde “kasırga” denir. Bu tip fırtınalar evleri yıkacak, ağaçları sökecek, dalları kıracak hatta insanları bile yerlerinden uçuracak güçte olurlar. Fakat “kasırga” kelime anlamı olarak ekvator bölgeleri ve civarlarında döne döne yer değiştiren fırtına anlamındadır.Siklon ve hortumlar, fırtınaların tersine binlerce kilometre karelik alanı kaplarlar. Bunlar da rüzgarlar gibi alçak basınç merkezine doğru eserler.

Akış yönlerini dünyanın dönüşü etkilediği için fırtınalar helezonidir. Siklon denilen hortumlar, fırtınalar çok şiddetli oldukları zaman meydana gelirler. Hızlı yukarıya yükselen havanın etrafında ters yönlere esen rüzgar, burada üst tarafa yükselen bir çevreye yol açar. Merkez kaç kuvveti havayı merkezden dışarılara doğru yollar. Bu da bir alçak basınç noktası meydana getirir. Bu basınç, normal basıncın onda biri kadardır. Bu alçak basınç büyük bir emme etkisi yaparak geçtiği yerlerde araçların, insanların, ağaçların ve evlerin çatılarının uçması gibi korkunç etkileri vardır.Normal bir fırtınanın hızı 100 km civarında olduğu halde hortumlar saatte 480 km hıza ulaşabilirler. Bunun sonuçları ise tahmin edilmeyecek kadar korkunç olur. Bu siklon hortumları denizlerde, havaya doğru bir su sütunu yükseltir. Bunun neticesi olarak da Özellikle gemiler ve sahildeki ev ve insanların ve diğer yerleşim yerlerinin büyük tehlikeye düşmesidir.

Tayfunlar ise, siklonların, tropikal iklimlerde çok büyük kuvvet kazanmasından hasıl olur. Bunların tesirleri çok olup, yıkım kuvvetleri fazladır. Bu fırtınalar açık denizlerde meydana gelir ve engin denizlere doğru giderler.Kasırgalar; Atlas Okyanusunda Afrika’nın batısı, kimisi de Meksika Körfezi, KarayibDenizinde olurlar.Tayfunlar ise BüyükOkyanusun batısında meydana gelirler. Bunlar genelde Filipinler çevresinde görülür.

Türkiye’deki başlıca fırtınalar:

Memleketimizde halk arasında bir yıl boyunca umumiyetle senenin belli günlerinde esen fırtınalara çeşitli isimler verilmiştir: “Zemherir, kocakarı, kırlangıç, koz kavuran, sitte-i sevr, gün dönüm, kızılerik, çaylak” bunların en Ünlülarıdır.

Sözlükte BORAN Nedir:
boran: rüzgâr şimşek ve gök gürültüsü ile ortaya çikan sagnak yagişli hava olayi.