Cevap :

Yapım ekleri, kök ve gövdelere geldiğinde onların anlamlarını değiştirerek yeni anlamda kelimeler türeten dil birlikleridir. Eklendikleri kökün türüne ve meydana getirdikleri yeni kelimenin türüne göre 4’e ayrılırlar. Bunlar:

İsimden İsim Yapan Yapım Ekleri

1) +lık,+lik, +luk, +lük ⇒ kulaklık, elçilik, doğruluk, günlük

2) +lı, +li, +lu, +lü  ⇒ saygılı, evli, coşkulu, görgülü

3) +sız, +siz, +suz, +süz  ⇒ boyasız, sessiz, yurtsuz, öksüz

4) +cı, +ci, +cu,+cü / +çı,+çi, +çu, +çü ⇒ davacı, erkenci, uykucu, gözcü, inatçı, bekçi, okçu, sütçü

5) +cak /+cek  ⇒ yavrucak, çabu(k)cak, ailecek

6) +cağız, +ceğiz  ⇒ çocukcağız, evceğiz

7) +cık, +cik, +cuk, +cük  ⇒ hanım hanımcık, minicik, +tomurcuk, köprücük

8) +ar, +er, +şar,+şer  ⇒ onar onar, üçer, beşer, altışar, yedişer

9) +cıl, +cıl, +çıl,+çil ⇒ insancıl, evcil, balıkçıl, etçil

10) +daş, +taş  ⇒ arkadaş, sırdaş, meslektaş, yurttaş

11) +gil, +giller  ⇒ Mehmetgil, dayımgil, baklagiller, turunçgiller

12) +sı, si, +su, +sü ⇒ kadınsı, erkeksi, çocuksu

13) +(ı)msı, +(i)msi, +(u)msu ,+(u)msü ⇒ tatlımsı, ekşimsi, morumsu

14) +mtrak ⇒ mavimtrak, acımtrak

15) +tı, +ti, +tu,+tü ⇒ patırtı, horultu, görültü

16) +sal, +sel ⇒ yapısal, çevresel

17) +(ı)ncı, +(i)nci ⇒ altıncı, beşinci, yedinci

18) +aç, +eç ⇒ kıraç (kurak arazi), küpeç (küçük küp) 

19) +ç ⇒ anaç, babaç

20) +ak, +ek ⇒ solak, benek

21) +k ⇒ bebek, topuk

22) +an, +en ⇒ oğul+an>oğlan, köken, 

23) +z ⇒ üçüz, beşiz, topuz

24) +l ⇒ yasal, öznel, doğal, çoğul

25) +kan ⇒ başkan

26) +n, +ın, +in, +un, ün ⇒ yazın, kışın, öğlen

27) +t ⇒ eşit, karşıt, boyut, yaşıt

28) +sıl, +sil, +sul, +sül ⇒ yoksul

29) +ş ⇒ maviş, ciciş

30) +aş, +eş ⇒ güneş

31) +şın, +şin ⇒ sarışın, gökşin

32) +ar , er /+şar , +şer ⇒ onar, beşer,altışar, yedişer

33) +ay, +ey ⇒ birey, güney

34) +dırık, +dirik +duruk +dürük ⇒ boyunduruk, çiğindirik (omuzluk)

35) +ca, +ce / +ça, +çe  ⇒ Türkçe, Almanca

İsimden Fiil Yapan Yapım Ekleri

1) +la, +le ⇒ suçla-, yavaşla-, gözle-, elle–

2) +al, +el ⇒ azal-, çoğal- (çok+al), yönel-, düzel–

3) +l ⇒ kısal-, sivril-, doğrul

4) +a, +e: kana-, yaşa-, tüne–

5) +ar, +er ⇒ morar-, sarar– (sarı+ar), ever– (evlendirmek)

6) +da, +de / +ta, +te ⇒ çıtırda-, gürülde–

7) +kır, +kir, +kur, +kür ⇒ haykır– püskür-, hıçkır–

8) (ı)+k ⇒ gecik– (geç+ik), acık– (aç+ık), gözük–

9) (ı)+r ⇒ delir-, belir-, aksır–

10) +sa, +se ⇒ susa– umursa-, garipse-, önemse–

11) +msa, +mse ⇒ azımsa-, küçümse-, özümse–

12) +aş ⇒ yanaş–

13) +t, ⇒ gözet–

14) +laş,+leş ⇒ şakalaş-, restleş–

Fiilden İsim Yapan Yapım Ekleri

1) +mak, +mek ⇒ duymak, görmek

2) +ma, +me ⇒ oturma (işi), izleme (işi) (olumsuzluk eki ile karıştırılmamalıdır.

3) +ış, +iş, +uş, +üş ⇒ kapanış, özleyiş, oturuş, düşüş

4) +m ⇒ geçim, alım satım, bilim, tutum, ölçüm

5) +k⇒ açık, bitik, soluk, sönük

6) +ak, +ek ⇒ uçak, ürkek, kavşak (kavuş+ak)

7) +n ⇒ akın, gelin, dolun (ay) tütün

8) +gı, +gi, +gu, +gü / +kı, +ki, +ku, +kü ⇒ algı, sevgi, olgu, görgü, atkı, içki, uyku (uyu+ku), düşkü

9) +ga, +ge ⇒ dalga, süpürge

10) +gın, +gin, +gun, +gün ⇒ saygın, bilgin, durgun, üzgün

11) +gan, +gen / +kan, +ken ⇒ kırılgan, çekingen, unutkan, girişken

12) +gıç, +giç, +guç, +güç ⇒ başlangıç, sorguç

13) +ı, +i, +u, ü ⇒ abartı, belirti, doğu, ölçü

14) +a, +e ⇒ sapa, çevre (çevir(mek)-e)

15) +acak, +ecek ⇒ içecek, silecek, tutacak

16) +alak, +elek ⇒ yatalak, çökelek

17) +ıcı, +ici, +ucu, +ücü ⇒ alıcı, binici, dondurucu, yüzücü

18) +ç ⇒ bağlaç, çekiç, üreteç

19) +t ⇒ kesit, konut, umut

20) +sı, +si, +su, +sü ⇒ yatsı, sinsi, tütsü

22) +anak, +enek ⇒ tutanak, yetenek, seçenek

22) +ca, +ce ⇒ sakınca, güvence

23) +mık, +mik, +muk, +mük ⇒ kıymık, ilmik, yumuk, gömük

24) +maca, +mece ⇒ aldatmaca, gülmece

25) +man, +men ⇒ okutman, gözetmen

26) +sal, +sel ⇒ uysal, düşünsel

27) +ıntı, +inti, +untu, +üntü ⇒ akıntı, gezinti, bozuntu, çöküntü

Fiilden Fiil Yapan Yapım Ekleri

1) +l ⇒ açıl(mak), ezil-, tutul-, bükül–

2) +n ⇒ suçlan(mak)-, ertelen-, tanın– sevin-, tutun-, görün

3) +r ⇒ çıkar(mak), gider-, batır-, pişir-, doyur-, düşür

4) +t ⇒ bayılt(mak), başlat-, izlet-, sapıt-, eskit-, kurut-, ürküt–

5) +dır, +dir, +dur, +dür / +tır, +tir, +tur, +tür ⇒ kandır(mak), gezdir-, doldur– döndür-, yaptır-, seçtir-, buluştur-, görüştür-

6) +dar, +der/ +tar, +ter ⇒ aktar-, dönder–

7) +ımsa, +imse, +umsa, +ümse ⇒ anımsa-, duyumsa-, gülümse-,

8) +ala, +ele ⇒ ovala-, eşele–

9) +akla, +ekle, +ıkla, +ikle, +ukla, +ükle ⇒ durakla-, itekle-, sayıkla-, didikle-, uyukla-, sürükle–

10) +ş ⇒ ağlaş-, benzeş-, bakış-, itiş-, gülüş-, oluş–

Yapım ve çekim ekleri köklerden sonra belirli bir kurala uygun şekilde sıralanır. Çekim ekleri yapım eklerinden sonra gelir. Yani yapım ekleri çekim eklerinden sonra gelemez.

UYARI: Çekim ekinden sonra gelen “-gil, -lik, -lar” gibi bazı eklerde istisna durumlar olabilir..

Örnekler:
Annemgil= Anne (kök) + m [çekim eki (iyelik eki)] + gil (yapım eki)

Dedenler: Dede (kök) + n [çekim eki (iyelik eki)] + ler (yapım eki)

---

---

Diğer Cevaplara Gözat