İşte Cevaplar
YEREL SAAT
Zaman ölçümü Güneş’in gökyüzündeki hareketine göre ayarlanır.
Yerel saat, Dünya üzerindeki herhangi bir yerin Güneş’e göre konumudur. Bir meridyen Güneş’in tam karşısına geldiğinde o meridyen üzerindeki tüm noktalarda Güneş ışınları gelebileceği en dik açıyla gelir.
Bu sırada yatay bir düzleme dikilecek çubuğun gölge boyunun en kısa olduğu andır ve o yerin yerel saati 12:00’dir. Öğle vaktidir.
Bir meridyen üzerinde bulunan bütün noktaların yerel saatleri aynıdır, öğle vakitleri aynı anda olur. Ancak, Güneş’in doğuş ve batış saatleri aynı değildir. Bunun temel nedeni Yer’in eksen eğikliğidir. Eksen eğikliğinden dolayı aydınlanma çemberi kutup noktalarından geçmez ve meridyenlerle çakışık uzanmaz. Yıl boyunca sürekli kutup noktalarıyla kutup daireleri arasında yer değiştirir. Bu da bir meridyen üzerindeki bütün noktaların aynı anda aydınlanmaması veya kararmamasına neden olur.
ULUSAL SAAT (ORTAK SAAT)
Çalışma hayatında, yerel saatlerin hepsini kullanmak mümkün değildir. Ticari ve ekonomik ilişkilerin kolaylaştırılması, haberleşme ve ulaşım hizmetlerinin hızlı ve düzenli bir şekilde yapılabilmesi için ulusal saat uygulamasına ihtiyaç duyulmuştur.
Bu nedenle her ülkenin kendisine en uygun meridyenin yerel saat, bütün ülke sınırları içerisinde geçerli hale getirmesiyle oluşan saate ulusal saat veya ortak saat denir.
Ancak Rusya Federasyonu, Kanada, Çin, ABD, Brezilya, Hindistan ve Avustralya gibi doğu batı yönünde geniş alan kaplayan ülkeler birden fazla ortak saat kullanmaktadırlar.
Çünkü bu ülkeler doğu batı yönünde geniş alanlara yayıldıklarından, ülke içerisinde ve doğusu ile batısı arasında büyük yerel saat farklılıkları ortaya çıkmaktadır. Örneğin Rusya 11, ABD 6 ortak saat kullanmaktadır.
Türkiye 1978 yılına kadar 2. saat diliminde yer alan 30° doğu meridyeninin yerel saatini ortak saati olarak kullanmaktaydı. 1978 yılından sonra gündüz süresinin uzun olduğu yaz aylarında, Güneş enerjisinden daha fazla yararlanarak enerji tasarrufunda bulunmak ileri ve geri saat uygulamasına geçilmiştir.
Kış Saati: Ekimin son haftasından Martın son haftasına kadar kış saati (geri saat) uygulamasında 2. saat diliminde yer alan 30° D meridyeninin yerel saati ortak saat olarak kullanılır.
Yaz Saati: Martın son haftasından Ekimin son haftasına kadar yaz saati (ileri saat) uygulamasında 3. saat diliminde yer alan 45° D meridyeninin yerel saati ortak saat olarak kullanılır.
SAAT DİLİMLERİ
Ülkeler arasında her alanda gelişen ilişkilerde, saat farklılıklarından ortaya çıkankarışıklıkları önlemek amacıyla uluslar arası saat ayarlamalarına gidilmiştir. Kendiekseni etrafında bir tam turunu 24 saatte tamamladığı için Dünya, 24 saat dilimine ayrılmıştır. 360 meridyen yayı olduğuna göre, her saat diliminden 15 meridyen geçmektedir (360:24=15).
Buna göre her saat diliminin (veya her 15 meridyenin) merkezindeki boylamın yerel saati esas alınarak o saat diliminin ortak saati olarak kullanılır. Bu saat diliminin geçtiği her ülke, esas alınan saat ayarı kullanır. Uluslar arası saat ayarlamaları şöyle yapılmıştır:
Saat dilimleri her yerde tam olarak meridyenleri takip etmez, siyasi sınırlara, kıta kenarları veya adaların konumuna göre girinti veya çıkıntı yapabilir.
TARİH DEĞİŞTİRME ÇİZGİSİ
Dünyanın doğu yarım küresi ile batı yarım küresi arasındaki bir günlük farktan dolayı 180° meridyeni tarih değiştirme çizgisi olarak kabul edilmiştir.
Başlangıç meridyeninin karşıtı olan 180° meridyeni hem doğu hem de batı meridyenidir ve 12. saat dilimi içerisinde yer alır. Yani başlangıç meridyeni ile aralarında 12 saat fark vardır. Başlangıç meridyeninden, 180° meridyenine doğu-dan gidilirse 12 saat ileri; batıdan gidilirse 12 saatgeri olur. 180° meridyeninin hem doğusu ve hem batısındaki iki noktada saatler aynı ancak günler farklıdır. 180° meridyeni geçilerek, Doğu Yarımküre’den Batı Yarımküre’ye geçilirse, tarihler bir gün geri alınır; Batı Yarımküre’den Doğu Yarımküre’ye geçilirse tarihler bir gün ileri alınır.
GÜNEŞ’İN GÜN İÇİNDEKİ KONUMU
Ekinoks tarihlerinde gece gündüz eşitliği yaşanması nedeniyle Güneş 12 saat ufuk düzleminin üzerinde durur. Güneş’in ufuk düzlemi üzerindeki hareketi şu şekilde olur.
Güneş yerel saatle 06:00’da doğar 12:00’da tepe noktasına ulaşır ve saat 18:00’da batar.
YEREL SAAT HESAPLAMALARI
Verilen iki meridyen arasındaki zaman farkını bulmak için şu şematik formül kullanılır.
•İki merkez arasındaki meridyen farkı bulunur. Aynı yarım küredeyseler büyük değerden küçüğü çıkarılır. Farklı yarım küredeyseler iki değer toplanır.
•Bulunan meridyen farkı yerel saat farkı olan 4’ ile çarpılır.
Yukarıdaki şekilde gün içerisinde güneşin hareketini izleyebilirsiniz. Sağ taraftan itibaren birinci konum sabah 06 00 ve devamında sırayla 8-10-12-14-16-ve akşam batış 18:00 olarak yorumlanabilir.
1. Yerel Saat Problemleri: Yerel saat problemlerini çözmek için şu yol takip edilir.
a. Verilen iki nokta arasındaki meridyen farkı bulunarak sabit yerel saat farkı olan 4 ile çarpılır.
b. Dünya batıdan doğuya doğru döndüğü için, doğuda yerel saat daima ileri, batıda yerel saat daima geridir.
c. Doğudaki bir noktanın yerel saati verilip, batıdaki bir noktanın yerel saati istenirse aradaki zaman farkı bulunur, doğunun saatinden çıkarılır.
Örnek:42° D boylamındaki Siirt’te yerel saat 11:10 iken, 29° D boylamındaki İstanbul’da yerel saat kaç olur?
(42-29) X 4 => 13 X 4 = 52
11:10 – 00:52 = 10:18 İstanbul’da saat 10:18 olur.
d. Batıdaki bir noktanın yerel saati verilip, doğudaki bir noktanın yerel saati istenirse, aradaki zaman farkı bulunup batının saati ile toplanır.
Örnek: 30° D boylamındaki İzmit’te yerel saat 09:20 iken 44° D boylamındaki Iğdır’da yerel saat kaçtır?
(44-30) X 4 => 14 X 4 = 56
09:20 + 00:56 = 10:16 Iğdır’da saat 10:16 olur.
2.Güneş Problemleri: Güneş problemlerini çözmek için şu yol takip edilir.
Burda dikkat edilmesi gereken husus güneş doğuda erken doğurduğu erken battığı için ığdır'daki konumu öğlenden sonra saat 13:00 iken daha batıdaki Ankara'daki konumu tam öğle vakti saat 12:00 dır. Buradaki hesaplama yerel saat hesaplaması değil güneşin doğuşu batışı ve hareketi dir.
Özetlersek yerel saat hesaplama sorularında doğuda saat ileri batıda geridir. Ancak doğuş batış hesaplamalarında bu kural devre dışı kalır doğuda güneş erken doğar erken batar batıda geç doğar geç batar.
Örneklendirirsek yerel saat için
20 DM de yerel saat 14:00 iken 30 DM de daha doğu olduğu için 14:40 dır dikkat edin saat daha ileridir.
Doğuş batış olarak düşünürsek 20 Dm de güneş 06:00 da doğuyorsa 30DM de daha erken yani 05:20 de doğacak .Sanki yerel saat durumuna göre doğuda saat geri gibi bir durum gözükmektedir. Ancak yukarıda uyardık doğuş batış saatlerinin belirlenmesinde yerel saat kurlaı geçerli olmaz.Kural doğuda erken doğar erken batar batıda geç doğar geç batar.
a.Verilen iki nokta arasındaki meridyen farkı bulunarak sabit yerel saat farkı olan 4 ile çarpılır.
b.Dünya batıdan doğuya doğru döndüğü için, doğuda Güneş erken doğar erken batar, batıda Güneş geç doğar geç batar.
c.Doğudaki bir noktada Güneş’in doğuş saati verilip, batıdaki bir noktada Güneş’in doğuş saati istenirse aradaki zaman farkı bulunur, doğunun saati ile toplanır.
Örnek:42° D boylamındaki Siirt’te 05:30’da doğan Güneş, aynı enlem ve 29° D boylamındaki Denizli’de kaçta doğar?
(42-29) X 4 => 13 X 4 = 52
05:30 + 0:52 = 06:22 Güneş Denizli’de 06:22’de doğar.
d.Batıdaki bir noktada Güneş’in doğuş saati verilip, doğudaki bir noktada Güneş’in doğuş saati istenirse, aradaki zaman farkı bulunup batının saatinden çıkarılır.
Örnek: 33° D boylamındaki Ankara’da 17:30’da batan aynı enlem ve 42° D boylamındaki Erzurum’da kaçta batar?
(42-33) X 4 => 9 X 4 = 36
17:30 - 00:36 = 16:54 Erzurum’da Güneş 16:54’te batar.
Not: Güneş’in doğuş saati verilip batış saati veya batış saati verilip doğuş saati istenirse, gündüz uzunluğunu ifade eden ipuçlarının mutlaka bulunma
Diğer Cevaplara Gözat
- Verilen iki nokta arasındaki meridyen farkı bulunur.
- Bulunan meridyen farkı 4 dakika ile çarpılır. ( Neden 4 dakika : 1 gün = 24 saat = 1440 dakikadır. Bir gün içinde Güneş’in karşısından 360 meridyen geçtiğine göre 1440/360=4 dakika eder. İşte Her 1 meridyen güneşin karşısından 4 dakikada geçer o sayı buradan gelmektedir.)
- Bulunan fark 60 dakikadan büyük ise saate çevrilir, küçük ise fark aynen alınır.
- Dünya batıdan doğuya doğru döndüğü için doğuda yerel saat ileride, batıda ise geridedir. Dolayısıyla doğudaki bir yerin yerel saati sorulduğunda bulunan yerel saat farkı toplanır, batıdaki yerde ise yerel saat farkı çıkarılır.
- Aynı meridyen üzerindeki yerler güneşin karşısından aynı anda geçtiğinden yerel saatleri aynıdır.
