İşte Cevaplar
Cevap : KISACA: İslamda kadın-erkek denkliğini yaşatan bektaşiliğin de beslendiği mezhep. kadınlarla erkekler birlikte zikir yaparlar.
ahmed yesevi dergahında kadınlarla erkeklerin birlikte ibadet etmesi aşırı tepkiye yol açmış. ahmed yesevi de kınayan şeyhlerin öncülerinden birine bir hediye göndermiş ulakla. bir ay sonra şeyhe ulaşan ulak kapalı kutuyu vermiş. açılan kutuda şeyhin gördüğü pamuğa sarılı bir köz parçası... bir ay sonunda ne pamuk yanmış ne köz sönmüş... mesaj "ikisine de zarar vermeden bir arada tutabiliyorum bunları"dır.
NOT: ülkemizde sıkça kullanılan "islam hoş görü dinidir" sözünün gerçek karşılığı niteliğindeki yaklaşımlarıyla islamı geniş topluluklara benimsetebilmiş türk-islam tarikatı. ne yazık ki osmanlı'nın kurulmasında dahi bu tarikatın rolü çok önemliyken özellikle yavuz sultan selim'le birlikte izleri silinmeye çalışılmıştır.
Detay: ahmed-i yeseviyi ve yesevilik tarikatını
hakim ata (süleyman-ı bakırgani) (öl. 1186)
mansur ata (öl. 1199)
said ata (öl. 1218)
gibi halifeler orta asya (bugünkü kırgızistan, özbekistan, kazakistan)'da yaydılar.
maveraünnehir ve fergana vadisinde yesevilik iyice tutundu. buradan harezm (yaklaşık bugünkü türkmenistan) sahasına geçildi; oradan iran’a girdi . burada zave şehrinde 12. yüzyıl sonlarında kalenderilik'le birleşerek haydarilik tarikatını doğurdu ki, anadolu için de son derece önemlidir. ahmed-i yesevi bu tarikat içinde de takdis edilen büyük pir sıfatıyla üstün yerini korudu.
yesevilik'in orta asya'dan bir yandan hindistan, bir yandan anadolu istikametinde daha batıya doğru yayılışını ise, 1218'lerde başlayan moğol istilası hızlandırdı. bu tarihten sonra yesevi dervişleri, hızla gelişen istilanın önünden kaçarak çeşitli gruplar halinde, meslektaşları olan haydariler'le birlikte bir taraftan harezm, horasan ve azerbaycan üzerinden anadolu'ya girdiler, diğer taraftan da hindistan'a sarktılar.
o halde ahmed-i yesevi ve yesevilik kültürünün bugün için başlıca üç ana coğrafi bölgede yayıldığını ve günümüze kadar devam ettiğini söyleyebiliriz:
1) bugünkü kazakistan, özbekistan, kısmen türkmenistan ve tacikistan'ı ve volga boylarını içine alan orta asya ağırlıklı saha
2) hindistan sahası
3) anadolu sahası.
her halükarda bugün, yesevlik'in anadolu'da daha 13. yüzyılda, başında hacı bektaş-ı veli'nin (öl. 1270) bulunduğu haydarilik tarafından eritildiğini, haydarllik'in, hacı bektaş kültü etrafında gelişen bir kolunun 16. yüzyıl başlarında bağımsız hale gelerek bektaşilik tarikatını oluşturduğunu çok iyi biliyoruz.
böylece yesevilik'in 13. yüzyılda anadolu'ya taşıdığı ahmed-i yesevi ile ilgili bütün geleneklere bu yüzyılda haydariliğin, 15. yüzyıl sonlarında da bektaşilik'in varis olduğunu; 15. yüzyılda yayılan rumeli fetihlerine paralel olarak bektaşilik'in balkanlar'a geçtiğini ve onun aracılığıyla da ahmed-i yesevi geleneklerinin buralarda tanınma imkanına kavuştuğunu söyleyebiliriz.
burada unutulmadan altı çizilecek husus, ahmed-i yesevi geleneklerinin anadolu ve rumeli sahasında 15. yüzyıla kadar yalnızca haydari tarikatı çevrelerine; 16. yüzyılda ise buna paralel olarak bektaşi muhitlerine inhisar etmiş olduğudur.
Diğer Cevaplara Gözat
ahmed yesevi dergahında kadınlarla erkeklerin birlikte ibadet etmesi aşırı tepkiye yol açmış. ahmed yesevi de kınayan şeyhlerin öncülerinden birine bir hediye göndermiş ulakla. bir ay sonra şeyhe ulaşan ulak kapalı kutuyu vermiş. açılan kutuda şeyhin gördüğü pamuğa sarılı bir köz parçası... bir ay sonunda ne pamuk yanmış ne köz sönmüş... mesaj "ikisine de zarar vermeden bir arada tutabiliyorum bunları"dır.
NOT: ülkemizde sıkça kullanılan "islam hoş görü dinidir" sözünün gerçek karşılığı niteliğindeki yaklaşımlarıyla islamı geniş topluluklara benimsetebilmiş türk-islam tarikatı. ne yazık ki osmanlı'nın kurulmasında dahi bu tarikatın rolü çok önemliyken özellikle yavuz sultan selim'le birlikte izleri silinmeye çalışılmıştır.
Detay: ahmed-i yeseviyi ve yesevilik tarikatını
hakim ata (süleyman-ı bakırgani) (öl. 1186)
mansur ata (öl. 1199)
said ata (öl. 1218)
gibi halifeler orta asya (bugünkü kırgızistan, özbekistan, kazakistan)'da yaydılar.
maveraünnehir ve fergana vadisinde yesevilik iyice tutundu. buradan harezm (yaklaşık bugünkü türkmenistan) sahasına geçildi; oradan iran’a girdi . burada zave şehrinde 12. yüzyıl sonlarında kalenderilik'le birleşerek haydarilik tarikatını doğurdu ki, anadolu için de son derece önemlidir. ahmed-i yesevi bu tarikat içinde de takdis edilen büyük pir sıfatıyla üstün yerini korudu.
yesevilik'in orta asya'dan bir yandan hindistan, bir yandan anadolu istikametinde daha batıya doğru yayılışını ise, 1218'lerde başlayan moğol istilası hızlandırdı. bu tarihten sonra yesevi dervişleri, hızla gelişen istilanın önünden kaçarak çeşitli gruplar halinde, meslektaşları olan haydariler'le birlikte bir taraftan harezm, horasan ve azerbaycan üzerinden anadolu'ya girdiler, diğer taraftan da hindistan'a sarktılar.
o halde ahmed-i yesevi ve yesevilik kültürünün bugün için başlıca üç ana coğrafi bölgede yayıldığını ve günümüze kadar devam ettiğini söyleyebiliriz:
1) bugünkü kazakistan, özbekistan, kısmen türkmenistan ve tacikistan'ı ve volga boylarını içine alan orta asya ağırlıklı saha
2) hindistan sahası
3) anadolu sahası.
her halükarda bugün, yesevlik'in anadolu'da daha 13. yüzyılda, başında hacı bektaş-ı veli'nin (öl. 1270) bulunduğu haydarilik tarafından eritildiğini, haydarllik'in, hacı bektaş kültü etrafında gelişen bir kolunun 16. yüzyıl başlarında bağımsız hale gelerek bektaşilik tarikatını oluşturduğunu çok iyi biliyoruz.
böylece yesevilik'in 13. yüzyılda anadolu'ya taşıdığı ahmed-i yesevi ile ilgili bütün geleneklere bu yüzyılda haydariliğin, 15. yüzyıl sonlarında da bektaşilik'in varis olduğunu; 15. yüzyılda yayılan rumeli fetihlerine paralel olarak bektaşilik'in balkanlar'a geçtiğini ve onun aracılığıyla da ahmed-i yesevi geleneklerinin buralarda tanınma imkanına kavuştuğunu söyleyebiliriz.
burada unutulmadan altı çizilecek husus, ahmed-i yesevi geleneklerinin anadolu ve rumeli sahasında 15. yüzyıla kadar yalnızca haydari tarikatı çevrelerine; 16. yüzyılda ise buna paralel olarak bektaşi muhitlerine inhisar etmiş olduğudur.
Diğer Cevaplara Gözat