Sözlükte Dikdörtgen Nedir:
Dikdörtgen, karşılıklı kenarları birbirine eşit, dik ve paralel olan dörtgene dikdörtgen denir. Bir dikdörtgende, karşılıklı kenarların orta noktalarını birleştiren birbirine dik iki simetri ekseni vardır. Bu eksenlerin kesim noktası aynı zamanda köşegenlerin de kesim noktasıdır, bu noktaya simetri merkezi denir. Dikdörtgenin dört açısı da dik açıdır ve köşegenleri birbirine eşittir. Dikdörtgenin alanı, tabanı ile yüksekliğinin çarpımına eşittir. Eski adı ise mustatil'dir.

---

Dikdörtgenin Özellikleri Nelerdir ?

---

1. Dikdörtgenin dört açısı da 90 derecedir. İç açıları toplamı 360 derecedir. 2. Dikdörtgenin karşılıklı kenarları birbirine eşittir. 3. Dikdörtgeni ikiye eşit bölen çizgiye simetri denir. 4. Dikdörtgenin karşılıklı kenarları paraleldir ve karenin 2 katının görünümündedir. 5. Dikdörtgen aynı zamanda bir dörtgendir. 6. Dikdörtgenin iki tane köşegeni vardır.Uzunlukları eşittir. 7. Dikdörtgenin a-yukarı boydan giden sağ ve sol pergelleri birbirine eşit b-soldan sağa doğru giden pergelleri ise farklıdır bunu bu farkla anlaya biliriz. 8. Dikdörtgenin çevre uzunluğu Ç=2(a+b) dir 9. Dikdörtgenin alanı A=a.b dir.

---

Dikdörtgen Prizması Nedir ?

---

6 tane dikdörtgensel bölgenin birleşmesi sonucu meydana gelen prizmaya dikdörtgenler prizması denir. Örnek: Kibrit kutusu bir dikdörtgen prizmadır.

---

Dikdörtgenler Prizmasının Özellikleri:

---

- Yüz Sayısı =6 - Yanal Yüz Sayısı =4 - Taban Sayısı =2 - Köşe Sayısı =8 - Yanal Ayrıt Sayısı =4 - Taban Ayrıt Sayısı =8 - Toplam Ayrıt Sayısı =12 - Tabanlar ve yanal yüzler dikdörtgendir. Dikdörtgenler prizmasında bir köşede birleşen ayrıtlara uzunluk, genişlik ve yükseklik denir. Kural : 1. Dikdörtgenler prizmasının yüzleri dikdörtgensel bölgedir ve karşılıklı yüzleri birbirine eşittir. 2. Boyutları a,b,c olan dikdörtgenler prizmasının taban alanı a.b dir. 3. Dikdörtgenler prizmasının hacmi, boyutlarının çarpımına eşittir.

---

Dikdörtgen Prizmasının Hacmi Nasıl Hesaplanır?

---

Dikdörtgenler prizmasının hacmini, V boyutlarını a,b,c ile gösterelim

V = a x b x c

olur. Boyutları a,b,c olan dikdörtgenler prizmasının taban alanı a x b dir. Bunu Ta ile gösterelim. Yükseklikte c dir. Buna göre hacim: V= taban alanı x yükseklik olur.

V = Ta x c

şeklinde gösterilir.

---

Çözümlü Örnek Sorular:

---

Soru 1 : Boyutları 5m, 400cm, 20 dm olan dikdörtgenler prizması şeklindeki bir sınıfta kaç metreküp havanın bulunduğunu hesaplayalım. Çözüm: Öncelikle verilen birimleri metreye çevirip, metre cinsinden yazalım; 400cm = 4m 20dm = 2m Buna göre hacim; V = 5m x 4m x 2m = 40m3 tür. Öyleyse, bu sınıfta 40m3 hava bulunur.

---

Soru 2 : Taban alanı 24dm2 olan bir dikdörtgenler prizmasının yüksekliği 3dm dir. Prizmanın hacminin kaç desimetre küp olduğunu bulalım. Çözüm: Ta = 24 dm2 c =3 dm dir. Bunları, V = Ta x c ifadesindeki yerine yazalım: V = 24 dm2 x 3 dm V = 72 dm3 olur.

---

Soru 3 : Hacmi 5.4 dm3, taban alanı 2.7 dm2 olan dikdörtgenler prizmasının yüksekliğinin kaç desimetre olduğunu bulalım. Çözüm: Dikdörtgenler prizmasının hacim formülü; V = Ta x c dir. 5.4 = 2.7 x c den c = 5.4:2.7 c = 2 dm bulunur.

---

Dikdörtgen Prizmasının Alanı Nasıl Hesaplanır

---

Bir dikdörtgenler prizmasının açılımını kareli zemine yerleştirelim.

Yukarıdaki dikdörtgenler prizmasının alanı 62 birim karedir.
Bir dikdörtgenler prizmasında 2′şer 2′şer eş olmak üzere 3 çeşit dikdörtgen bulunur.
ÖRNEK:
a = 5 cm
b = 2 cm
c = 8 cm olan dikdörtgenler prizmasının alanı kaç santimetrekaredir? A = 2(axb) + 2(axc) + 2(bxc)
A = 2(5×2) + 2(5×8) + 2(2×8)
A = (2×10) + (2×40) + (2×16)
A = 20 + 80 + 32
A = 132 santimetrekare (prizmanın alanı) KARE PRİZMANIN ALANI:
Bir kare prizmanın açılımını kareli zemine yerleştirelim.

Yukarıdaki prizmanın alanı 10 birim karedir.
ÖRNEK:
Taban ayrıtı 7 cm ve yüksekliği 12 cm olan prizma şeklindeki bir kutuyu kaplamak için ne kadar kağıt gerektiğini bulunuz.
Çözüm:
Prizmada kare şeklinde 2 tane taban ve dikdörtgen şeklinde 4 tane yanal yüz olduğundan;
A = 2(a x a) + 4(a x h(b)) dir.
a= 7 cm
h(b) = 12 cm verilmiş.Verilenleri yerlerine yerleştirirsek A = 2(7×7) + 4(7×12)
A= (2×49) + (4×94)
A = 98 + 376
A = 474 santimetrekare olur. Karesel Bölgenin Alanı: Dikdörtgensel Bölgenin Alanı:
Aşağıda verilen şeklin alanını bulalım. Üçgensel Bölgenin Alanı: Dik üçgenin alanı; taban kenarı ile yüksekliğinin çarpımının ikiye bölünmesi ile bulunur.
ÖRNEK:

Çözüm:
Renkli alan ABCD dikdörtgeninin alanından AFC ve FBE üçgenlerinin alanları toplamının çıkarılması ile bulunur.Yani

Buna göre ABCD dikdörtgeninin alanı;
AC x AB dir.
AC = 7 cm AB = 3 + 8 = 11 cm
7 x 11 = 77 santimetre kare olur. ACF üçgeninin alanı :
FBE üçgeninin alanı:

İki üçgenin alanlarını toplayıp, dikdörtgenin alanından çıkarırız.
KÜPÜN ALANI
Bir küpün açılımını kareli zemine yerleştirelim.

Yukarıdaki küpün alanı görüldüğü gibi 6 birim karedir. ÖRNEK:
Bir ayrıtının uzunluğu 12 dm olan bir küpün alanı kaç santimetre karedir?
Çözüm:
Bir küpte 6 tane kare şeklinde yüz vardir.
a= 8 dm = 80 cm olur.
Karenin alanı a x a olduğundan 80 x 80 = 6400 (bir karenin alanı)
6400 x 6 = 38 400 santimetrekare (küpün alanı) ÖRNEK:
Alanı 150 santimetrekare olan küpün bir kenarının uzunluğu kaç cm olur?
Çözüm:
Küpün birbirine eşit 6 yüzü olduğundan verilen alanı önce 6′ya böleriz. 150:6=25
a x a =25 ise
a = 5 cm olur. (ayrıt uzunluğu) ALIŞTIRMA:
Aşağıda verilen blokun yüzey alanını hesaplayınız.

Üstteki prizma ölçülerinden de anlaşılacağı gibi bir küptür.Sadece alt tabanı, alttaki prizmaya çakıştığı için hesaplanması gereken 5 yüzü vardır.Bu nedenle
5(a xa)
5(4 x4)= 5 x 16= 80 (üstteki küpün alanı)
Altta verilen dikdörtgenler prizmasının boyutları
a=9 cm
b=3 cm
c=4 cm olur.(c kenarı aynı zamanda küpün kenar uzunluğudur.)Buna göre
2(axb) + 2(axc) + 2(bxc) prizmanın alanını verir.
2(9×3) + 2(9×4) + 2(3×4)=
2×27 + 2×36 + 2×12=
54 + 72 + 24=150 santimetrekare(tüm alan olur.)
Ancak küpün oturduğu alanı tüm alandan çıkarırsak
150 – (4×4) =
150 – 16 =134 (dikdörtgenler prizmasının alanı)
Blokun alanı = küp +dikdörtgenler prizması
Blokun alanı = 80 + 134 = 214 santimetrekaredir.

Yukarıda küplerden meydana gelmiş olan blokun alanını hesaplayalım.
a = 5 cm
1 numaralı küpün sadece alt tabanı görünmüyor.Yani 5 yüzün alanı hesaplanacak.Bir yüzün alanı 5×5 = 20
5 yüzün alanı 20 x 5 = 100 santimetrekare(1 nolu küpün alanı) 2 numaralı küpün alt ve üst tabanları ile bir yan yüzü görünmüyor.Dolayısı ile 3 yüzünün alanı hesaplanır.
3 x 20 = 60 santimetrekare(2 nolu küpün alanı) 3 numaralı küpün alt tabanı ve 1 yan yüzü görünmüyor.Dolayısı ile 4 yüzünün alanı hesaplanır.
4 x 20 = 80 santimetrekare(3 nolu küpün alanı) 4 ve 7 numaralı küplerin sadece birer yan yüzleri çakışık olduğundan 5′er yüzleri hesaplanır.
5 x 20 = 100
2 x 100 = 200 santimetrekare(4 ve 7 nolu küplerin toplam alanı) 5 ve 6 numaralı küplerin de üst taban ve 2′şer yanal yüzleri çakışık olduğundan 3′er yüzlerinin alanı hesaplanır.
3 x 20 = 60
2 x 60 =120 santimetrekare(5 ve 6 nolu küplerin toplam alanı) En son olarak tüm küplerin alanlarını toplarız. 100 + 60 + 80 + 200 + 120 = 560 santimetrekare

---

Dikdörtgenin hacmi nasıl hesaplanır

---

Dikdörtgen 2 boyutlu bir nesnedir ve sadece x ve y boyutları vardır. Bu nedenle hacmi ölçülemez. Hacminden söz edilen bir nesnenin ise 3 boyutu olmalıdır, x, y ve z si olan bir nesnenin hacmi ölçülebilir. Yani dikdörtgenin değil ancak dikdörtgen prizmasının hacmi ölçülebilir. Dikdörtgenler prizmasının hacmi; x.y.z ile ölçülebilir.

V= x.y.z

Ya da

V= a.b.c

Dikdörtgen Prizması Nedir ?

6 tane dikdörtgensel bölgenin birleşmesi sonucu meydana gelen prizmaya dikdörtgenler prizması denir. Örnek: Kibrit kutusu bir dikdörtgen prizmadır.

Dikdörtgenler Prizmasının Özellikleri:

- Yüz Sayısı =6 - Yanal Yüz Sayısı =4 - Taban Sayısı =2 - Köşe Sayısı =8 - Yanal Ayrıt Sayısı =4 - Taban Ayrıt Sayısı =8 - Toplam Ayrıt Sayısı =12 - Tabanlar ve yanal yüzler dikdörtgendir. Dikdörtgenler prizmasında bir köşede birleşen ayrıtlara uzunluk, genişlik ve yükseklik denir. Kural : 1. Dikdörtgenler prizmasının yüzleri dikdörtgensel bölgedir ve karşılıklı yüzleri birbirine eşittir. 2. Boyutları a,b,c olan dikdörtgenler prizmasının taban alanı a.b dir. 3. Dikdörtgenler prizmasının hacmi, boyutlarının çarpımına eşittir.

Dikdörtgen Prizmasının Hacmi Nasıl Hesaplanır?

Dikdörtgenler prizmasının hacmini, V boyutlarını a,b,c ile gösterelim

V = a x b x c

olur. Boyutları a,b,c olan dikdörtgenler prizmasının taban alanı a x b dir. Bunu Ta ile gösterelim. Yükseklikte c dir. Buna göre hacim: V= taban alanı x yükseklik olur.

V = Ta x c

şeklinde gösterilir.

Çözümlü Örnek Sorular:

Soru 1 : Boyutları 5m, 400cm, 20 dm olan dikdörtgenler prizması şeklindeki bir sınıfta kaç metreküp havanın bulunduğunu hesaplayalım. Çözüm: Öncelikle verilen birimleri metreye çevirip, metre cinsinden yazalım; 400cm = 4m 20dm = 2m Buna göre hacim; V = 5m x 4m x 2m = 40m3 tür. Öyleyse, bu sınıfta 40m3 hava bulunur.

---

Soru 2 : Taban alanı 24dm2 olan bir dikdörtgenler prizmasının yüksekliği 3dm dir. Prizmanın hacminin kaç desimetre küp olduğunu bulalım. Çözüm: Ta = 24 dm2 c =3 dm dir. Bunları, V = Ta x c ifadesindeki yerine yazalım: V = 24 dm2 x 3 dm V = 72 dm3 olur.

---

Soru 3 : Hacmi 5.4 dm3, taban alanı 2.7 dm2 olan dikdörtgenler prizmasının yüksekliğinin kaç desimetre olduğunu bulalım. Çözüm: Dikdörtgenler prizmasının hacim formülü; V = Ta x c dir. 5.4 = 2.7 x c den c = 5.4:2.7 c = 2 dm bulunur.