Hava kirliliğini oluşturan gazlar, doğrudan atmosfere karışan birincil kirleticiler ile atmosferdeki bazı mekanizmalar sonucu oluşan ikincil kirleticiler olarak iki grupta incelenmektedir.

Birincil kirleticiler arasında azot monoksit (NO), kükürt dioksit (SO2), azot dioksit (NO2), hidrojen sülfür (H2S), karbon monoksit (CO), karbon dioksit (CO2), hidrokarbonlar ve çeşitli partikül maddeler yer almaktadır.

İkincil kirleticiler arasında ise kükürt trioksit (SO3), sülfürik asit (H2SO4), nitrik asit (HNO3) vb. maddeler yer almaktadır.

 

Hava kirliliğini oluşturan en önemli atık gazların başında kükürt oksitleri gelmektedir. Kükürt oksitleri farklı molekül yapısında olabildiklerinden SOx genel yapısında gösterilmektedir. Bunlar SO2 ve SO3 gazlarıdır.

 

Oluşan SO2 gazı renksiz, ekşi kokulu, boğucu, patlama ile yanmayan bir gazdır. Özellikle astım hastalarında belirtilerin ortaya çıkmasında epey etkilidir. Bu gaz, volkan gazlarında da bulunmaktadır. Şehirlerde özellikle kükürt içeren fosil yakıtların yakılması ile oluşmuştur. Sudaki çözünürlüğü çok yüksek olan bir gazdır. SO3 gazı suda çözünebilen bir gazdır. Atmosferdeki SO2 gazı SO3 gazına dönüştüğünde havadaki H2O buharı ile H2SO4 oluşturmaktadır. Bu madde de asit yağmurları oluşturduğundan SO3 önemli bir kirleticidir.

 

Kükürt oksitlerinden sonra gaz hâldeki en önemli atık maddeler azot oksitleridir. Bunlar özellikle araçlarda ve uçaklarda yakıtın çok yüksek sıcaklıkta yakılması ile oluşur. Azot oksitleri taşıtların veya jet uçaklarının egzozlarından, enerji santrallerinin bacalarından ve endüstrideki buhar kazanlarının yakma sistemlerinden havaya salınır. Bu kirleticiler, havada bulunan N2 gazının yüksek sıcaklıkta motorda oksitlerine dönüşmesi ile oluşur. Azot oksitleri genel olarak NO, NO2 ve N2O gazlarıdır. NO gazı sinir sistemine etki eden bir gazdır. NO2 gazı kırmızı – kahverengi renk görünümlü bir gazdır ve asit oksittir.

İnsan sağlığına en çok zarar veren gaz olan NO2 maddesi;  asit yağmurlarına sebep olmaktadır. NO2 gazı su buharı ile HNO3 asidini oluşturmakta ve bitkilere de çok zarar vermektedir.