Cevap : Kalınlık incelik uyumu aslında büyük ünlü uyumudur. Büyük Ünlü (Kalınlık - İncelik) Uyumu nedir anlatalım.
Birden fazla heceli Türkçe sözcüklerde kalın ünlülerden sonra kalın ünlüler, ince ünlülerden sonra da ince ünlüler gelir. Bu kurala "büyük ünlü uyumu" denir.
Büyük ünlü uyumu "kalınlık -incelik uyumu" olarak da adlandırılabilir,
kalın (a, ı, o, u) —> kalın (a, ı, o, u): ağacı, duman

ince (e.i,ö, ü) ---->ince (e, i, ö, ü): ikilik, örnek  

ÖRNEK
'Çocuklar koşarken beni gördüler." cümlesinde, büyük ünlü uyumu kuralına uymayan kelime hangisidir?
A) Çocuklar    B) beni            C) koşarken    D) gördüler

ÇÖZÜM
Bir sözcüğün büyük ünlü uyumuna uyması için, sözcükte yer alan ünlülerin hepsinin kalın ya da hepsinin ince olması gerekir. "Koşarken " sözcüğünde "o " ve "a " sesleri kalın, "e " sesi ise incedir.

Yanıt : B

---

---

Diğer Cevaplara Gözat

Cevap : Bu kurala göre Türkçe bir kelimenin ünlülerinin tamamı ya kalın ya da ince olmalıdır. 

Kalın harfler: a, ı, o, u
ince harfler: e, i, ö, ü

Örnekler:
sevilmek, ince, denizden, kelebekler, göstermelik...;
satılık, kalın, oyun, uçurtma, aşağı, sorular...

Büyük ünlü uyumunda (küçük ünlü uyumunu hesaba katmazsak) hangi ünlüden sonra hangisinin gelebileceği şu şekilde gösterilebilir:

a→ a, ı, o, u
e→ e, i, ö, ü
ı→ a, ı, o, u
i→ e, i, ö, ü
o→ a, ı, o, u
ö→ e, i, ö, ü
u→ a, ı, o, u
ü→ e, i, ö, ü

Küçük ünlü uyumunu hesaba katarsak hangi ünlüden sonra hangisinin gelebileceği şu şekilde gösterilebilir:

a→ a, ı
e→ e, i
ı→ a, ı
i→ e, i
o→ a, u
ö→ e, ü
u→ a, u
ü→ e, ü

„Kalın ve ince ünlülerin bir arada olduğu kelimeler ya değişikliğe uğramış Türkçe kelimelerdir ya da yabancı kelimelerdir. 

Değişikliğe uğramış Türkçe kelimeler: 

şışman→şişman, ınanmak→inanmak, dakı→dahi, kanı→hani, alma→elma, ana→anne, karındaş→kardaş→kardeş, kangı→hangi...

Yabancı kelimeler: 

kalem, cihan, insan, merhamet, afiyet, asayiş, meteoroloji,semantik...

Bazı yabancı kelimeler bu kurala uydurulmuştur.

divar→duvar, kalib→kalıp, brillante→pırlanta, suret→surat...

„Büyük ünlü uyumu kuralına uymayan (Türkçe ve yabancı) kelimelere getirilen ekler kelimenin son hecesine uyar:

annemiz, kardeşçe, veriyordu, elmalık, dünyanın, merhametli...

Ancak bazı yabancı kelimelerde, ünlüsü kalın olan son heceden sonra ince ünlü gelir. Bunun sebebi, kelime sonundaki ünsüzün ince oluşudur.

alkolü, emlâkçilik, hakikati, helâkimiz, kabulüm, saatte, sadakatten...

„Kelime kökleri bu kurala uyduğu gibi, kelimelere (Türkçe ve yabancı) getirilen ekler de kökün ünlüsüne göre belirlenerek çekimli ve türemiş bütün kelimeler bu kurala uydurulur.

yürü→yürüdüm, yürümek, yürüyen, yürüsün, yürüme...
oku→okusun, okuyalım, okuyucu, okuduk...

Ancak bu kurala uymayan ekler vardır:

-yor (şimdiki zaman eki) : geliyor, biliyor, istiyor, gizliyor...
-ken (zarf-fiil eki) : alırken, koşarken, bakarken... [2]
-leyin (isimden zarf yapan ek): sabahleyin, akşamleyin
-(İ)mtırak (sıfattan sıfat yapan ek): yeşilimtırak [3], mavimtırak, ekşimtırak... 
-ki (ilgi zamiri ve sıfat yapan ek): onunki, yukarıdaki, akşamki...
-Taş (isimden isim yapan ek) : meslektaş, ülküdaş...
-gil (aile bildirir) : halamgil, dayımgil, baklagiller...

Ancak, bu eklerle yapılan bütün kelimeler büyük ünlü uyumuna aykırıdır denemez. Öyleyse bu eklerin ünlülerinin her zaman aynı özellikte (kalın veya ince) olduğunu, bu yüzden bazı kelimelerde uyuma girmediklerini söyleyebiliriz:

öğleyin, gelirken, sarımtırak, seninki, arkadaş, eniştemgil...

Cevap : Bir kelimenin birinci hecesinde kalın bir ünlü (a-ı-o-u) bulunuyorsa diğer hecelerdeki ünlülerin de kalın;ince bir ünlü (e-i-ö-ü) bulunuyorsa diğer hecelerdeki ünlülerinde ince olması kuralına KALINLIK İNCELİK UYUMU denir.

Örnek:
Elbise,ayakkabı,ağaç,adam,özgürlük... kalınlık incelik uyumuna uyar.

BÜYÜK ÜNLÜ UYUMUNU BOZAN EKLER
koşarken
söylüyor
sabahleyin
meslektaş
halamgil
sokaktaki 

Cevap : Aşağıda ses bilgisi sunumu veriyorum 13. sayfadan itibaren kalınlık incelik uyumu ve örnekleri var. İşine yarar :)